៧ សំនួរស្រាយចម្ងល់អំពីវ៉ាក់សាំងដើម្បីឈប់ភ័យខ្លាចទៀត

ដោយ វេជ្ជ. ងួន សេរ័ត្ន

ប្រទេសកម្ពុជាយើងរហូតមក់ដល់ពេលនេះ ប្រើវ៉ាក់សាំង បីប្រភេទ គឺ ស៊ីណូហ្វាម Sinopharm ស៊ីណូវ៉ាក់ Sinovax និង អាស្ត្រាហ្សេ ណាកា Astrazeneca ។ មនុស្សភាគច្រើនបានចាក់វ៉ាក់សាំង ប៉ុន្តែ មនុស្សមួយចំនួនតូចនៅតែភ័យខ្លាចមិនហ៊ានចាក់វ៉ាក់សាំងនៅឡើយដើម្បីភ័យខ្លាចស្លាប់ឬឈឺដោយសារតែវ៉ាក់សាំងទាំនោះ។

ដើម្បីអស់ចម្ងល់អំពីវ៉ាក់សាំង សូមអានសំនួរចម្លើយ ៧ ខាងក្រោម ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោក។

 ១ តើយើងធ្វើដូចម្តេចទើបដឹងថាវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩មានប្រសិទ្ឋភាព ឬទេ?

មានវិធាននៃការការពារយ៉ាងតឹងរឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីជួយធានាសុវត្ថិភាពនៃវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ទាំងអស់។ មុនពេលទទួល បាន សុពលភាពពីអង្គការសុខភាពពិភពលោកនិងទីភ្នាក់ងារនិយ័តកម្មថ្នាក់ជាតិ វ៉ាក់សាំងកូវីដ ១៩ ត្រូវតែឆ្លងកាត់ ការធ្វើតេស្ត យ៉ាងម៉ឺង ម៉ាត់ក្នុងការសាកល្បងគ្លីនិកដើម្បីបញ្ជាក់ថាវ៉ាក់សាំងទាំនោះបំពេញតាមស្តង់ដារដែលបានព្រមព្រៀងជាលក្ខណះអន្តរជាតិសម្រាប់សុវត្ថិភាពនិងប្រសិទ្ធភាព។ 

កិច្ចសហការផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមកបានធ្វើអោយ ការស្រាវជ្រាវ ការបង្កើត និងការផ្តល់សិទ្ធិចេញប្រើ វ៉ាក់សាំង កូវីដ១៩ ត្រូវបានបញ្ចប់ក្នុងពេលវេលាយ៉ាងលឿនជាងពេលណាណាទាំងអស់ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការបន្ទាន់សម្រាប់វ៉ាក់សាំង កូវីដ១៩ ខណៈ ពេលដែលរក្សាបាននូវស្តង់ដារសុវត្ថិភាពខ្ពស់។

ដូចគ្នានឹងវ៉ាក់សាំងទាំងអស់ដែរ អង្គការសុខភាពពិភពលោក និង អាជ្ញាធរនិយ័តកម្មនឹងតាមដានជាបន្តនូវការប្រើប្រាស់វ៉ាក់សាំង

កូវីដ១៩ដើម្បីបញ្ជាក់ថាវ៉ាក់សាំងទាំងនេះមានសុវត្ថិភាពសម្រាប់អ្នកទាំងអស់ដែលបានទទួល។

២ តើវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩មានផលរំខានអ្វីខ្លះ?

ដូចវ៉ាក់សាំងនានាដែរ វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ អាចបណ្តាលឱ្យមាន ផល ប៉ះពាល់ស្រាលដូចជាគ្រុនក្តៅស្ទីញៗឬឈឺចាប់ឬឡើងក្រហមនៅកន្លែងចាក់។ ប្រតិកម្មភាគច្រើនគឺស្រាលហើយបាត់ ទៅវិញ ក្នុងរយៈ ពេលពីរបីថ្ងៃដោយខ្លួនឯង។ វ៉ាក់សាំងកម្រនឹងមាន ផលប៉ះពាល់ ធ្ងន់ធ្ងរឬ យូរអង្វែងណាស់។ វ៉ាក់សាំង នឹងត្រូវគេ ត្រួត ពិនិត្យ ជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីតាមដានរកមើលក្រែងមានហេតុការណ៍អាក្រក់ដ៏កម្រណាមួយកើតឡើង។ 

ផលប៉ះពាល់បណ្តាលមកពីវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ដែលត្រូវ បាន រាយការណ៍ នោះ ភាគច្រើនស្រាលនិងមធ្យម។ ផលរំខានតាំងនោះ រួមមាន: គ្រុនក្តៅ អស់កម្លាំង ឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ ញាក់ រាគនិង ឈឺចាប់នៅកន្លែងចាក់ជាដើម។

ឱកាសនៃផលប៉ះពាល់ណាមួយបន្ទាប់ពីការចាក់វ៉ាក់សាំងមានភាពខុសគ្នាយោងទៅតាមវ៉ាក់សាំងផ្សេងៗគ្នា។

៣ តើប្រតិកម្មអាឡែស៊ីមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងណានឹង វ៉ាក់សាំង កូវីដ១៩?

អង្គការសុខភាពពិភពលោកដឹងអំពីរបាយការណ៍នៃប្រតិកម្មអាលែហ្សីធ្ងន់ធ្ងរចំពោះមនុស្សមួយចំនួនតូចដែលបានទទួលវ៉ាក់សាំង កូវីដ១៩ ។ ប្រតិកម្មអាឡែហ្ស៊ីធ្ងន់ធ្ងរដូចជាប្រតិកម្មអាណាហ្វីឡាក់ទិច គឺជា ផលប៉ះពាល់មួយដែលកម្រនឹងកើតមានជាមួយវ៉ាក់សាំង។ ចំពោះ អ្នក ដែលមានហានិភ័យដូចជាធ្លាប់ប្រតិកម្មអាឡែស៊ី ទៅនឹង វ៉ាក់ សាំងឬសមាសធាតុណាមួយដែលត្រូវបានគេស្គាល់នៅក្នុងវ៉ាក់សាំងត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ន។

 អង្គការសុខភាពពិភពលោកណែនាំឱ្យអ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពវាយតម្លៃប្រវត្តិវេជ្ជសាស្រ្តរបស់អ្នកជំងឺដើម្បីកំណត់ថាតើអ្នកជំងឺមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រតិកម្មធ្ងន់ធ្ងរចំពោះវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ដែរឬទេ។ អ្នកផ្តល់ថ្នាំបង្ការទាំងអស់គួរតែត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលឱ្យស្គាល់អាឡែរហ្សីធ្ងន់ធ្ងរនិងចាត់វិធានការជាក់ស្តែងដើម្បីព្យាបាលប្រតិកម្មបែបនេះប្រសិនបើវាកើតឡើង។ 

ការប្រើប្រាស់វ៉ាក់សាំង កូវីដ១៩ នឹងត្រូវបានត្រួតពិនិត្យយ៉ាងដិតដល់ ដោយអាជ្ញាធរជាតិនិងស្ថាប័នអន្តរជាតិរួមទាំងអង្គការសុខភាពពិភពលោកដើម្បីរកឱ្យឃើញនូវផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងររួមទាំងផលប៉ះពាល់ដែលមិននឹកស្មានដល់។ នេះនឹងជួយឱ្យយើងយល់កាន់តែច្បាស់ និងគ្រប់គ្រងហានិភ័យជាក់លាក់នៃប្រតិកម្មអាឡែហ្សីឬផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរផ្សេងទៀតចំពោះវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ដែលប្រហែលជាមិន ត្រូវបានគេរកឃើញក្នុងអំឡុងពេលសាកល្បងគ្លីនិក ។ ជារួម វិធានការជាច្រើនត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីធានាការចាក់វ៉ាក់សាំងដោយសុវត្ថិភាពសម្រាប់មនុស្សទាំងអស់។

៤ តើមានអ្វីកើតឡើង បើសិនជាមានការរាយការណ៍អំពីស្ថានភាព អាក្រក់ណាមួយ?

ដូចគ្នានឹងវ៉ាក់សាំងនានាដែរ គេចាំបាច់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យយ៉ាងដិត ដល់នូវសុវត្ថិភាពនិងប្រសិទ្ធភាពនៃវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ បន្ទាប់ពី មានការចាក់វ៉ាក់សាំង។

ប្រសិនបើបញ្ហាត្រូវបានរាយការណ៍បន្ទាប់ពីការចាក់វ៉ាក់សាំង ការស៊ើប អង្កេតហ្មត់ចត់គួរតែធ្វើឡើង។  ក្នុងអំឡុងពេលនៃការស៊ើបអង្កេត ទាំងនេះ វាកម្រមានណាស់ដែលបញ្ហាសុខភាពត្រូវបាន រកឃើញ ថាបណ្តាលមកពីវ៉ាក់សាំងខ្លួនឯង។

ព្រឹត្តិការណ៍មិនល្អភាគច្រើនត្រូវបានគេរកឃើញថាជាការចៃដន្យហើយអាចមិនទាក់ទងនឹងការចាក់វ៉ាក់សាំង។ ពេលខ្លះ វាទាក់ទងនឹង របៀបដែលវ៉ាក់សាំងត្រូវបានរក្សាទុក ដឹកជញ្ជូន ឬគ្រប់គ្រង។ កំហុសបែបនេះអាចលុបបំបាត់បានដោយការបណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិកសុខភាពកាន់តែប្រសើរនិងពង្រឹងខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់។ 

ក្នុងករណីដ៏កម្របំផុតដែលមានការសង្ស័យថាមានប្រតិកម្មមិនល្អ វ៉ាក់សាំងអាចត្រូវបានផ្អាកពីការប្រើប្រាស់។

ការស៊ើបអង្កេតបន្ថែមនឹងធ្វើឡើងដើម្បីកំណត់ថាតើមានមូលហេតុអ្វីពិតប្រាកដហើយវិធានការកែតម្រូវនឹងត្រូវធ្វើឡើង។ អង្គការសុខភាព ពិភពលោកធ្វើការជាមួយក្រុមហ៊ុនផលិតវ៉ាក់សាំង មន្រ្តីសុខាភិបាល និងដៃគូដទៃទៀតដើម្បីតាមដានរាល់បញ្ហាសុវត្ថិភាពនិងផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមាន។

៥ តើវាអាចទេ ដែលអ្នកចាក់វ៉ាក់សាំងហើយនៅតែអាចឆ្លង កូវីដ១៩ នោះ?

ខណៈពេលដែលវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ជាច្រើនហាក់ដូច ជាមាន ប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ប៉ុន្តែមិនមានវ៉ាក់សាំងការពារ ១០០% ទេ។ ជាលទ្ធផលវាអាចមានភាគរយតិចតួចនៃមនុស្សដែលមិនបានបង្កើតកងទ័ពការពារដូចដែលបានរំពឹងទុកបន្ទាប់ពីការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ។ 

បន្ថែមលើលក្ខណៈជាក់លាក់របស់វ៉ាក់សាំង កត្តាជាច្រើនដូចជា អាយុរបស់មនុស្ស ស្ថានភាពសុខភាព របស់ពួកគេ ឬការប៉ះពាល់ ទៅនឹង កូវីដ១៩ អាចជះឥទ្ធិពលដល់ប្រសិទ្ធភាពនៃវ៉ាក់សាំង។ យើងក៏មិន ទាន់ដឹងថាតើភាពស៊ាំបានមកកពីវ៉ាក់សាំងការពារកូវីដ១៩ នឹងមាន រយៈពេលប៉ុន្មានដែរ។ នោះហើយជាមូលហេតុមួយដែល ទោះបី ជាវ៉ាក់សាំង កូវីដ១៩ ត្រូវបានផលិតចេញប្រើប្រាស់ ក៏ដោយ យើងត្រូវតែ បន្តអនុវត្តរាល់វិធានការសុខភាពសាធារណៈដូចជា ការរក្សា គម្លាតសង្គម ពាក់ម៉ាស និងការលាងដៃ។

៦ តើនរណាខ្លះមិនគួរចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩?

អ្នកជំនាញផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តអាចផ្តល់យោបល់ល្អបំផុតដល់បុគ្គលម្នាក់ៗថាតើពួកគេគួរតែទទួលវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ឬទេ ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ ដោយផ្អែកលើភស្តុតាងដែលមានស្រាប់មនុស្សដែលមានស្ថានភាពសុខភាពដូចខាងក្រោមគួរតែត្រូវបានគេដកចេញពីការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩  ដើម្បីចៀសវាងផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមាន។

១ ប្រសិនបើអ្នកមានប្រវតិ្តនៃប្រតិកម្មអាឡែស៊ីធ្ងន់ធ្ងរចំពោះគ្រឿង ផ្សំណាមួយនៃវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩

២ ប្រសិនបើអ្នកកំពុងឈឺឬកំពុងមានរោគសញ្ញាកូវីដ១៩។ ប៉ុន្តែអ្នកអាចចាក់វ៉ាក់សាំងបាន បន្ទាប់ពីរោគសញ្ញាទាំងនេះ បានបាត់អស់ទៅវិញ។

ការស្រាវជ្រាវបន្ថែមគឺចាំបាច់ដើម្បីកំណត់ពីសុវត្ថិភាពនិងប្រសិទ្ធភាពនៃវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ផ្សេងៗគ្នានៅក្នុងក្រុមប្រជាជនជាក់លាក់។ បន្ថែមលើអនុសាសន៍ទូទៅខាងលើ វ៉ាក់សាំងនីមួយៗអាចមាន ការពិចារណាដោយឡែកៗសម្រាប់ប្រជាជនដោយឡែកៗពីគ្នានិងស្ថានភាពសុខភាពផ្សេងៗ។

៧ ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ស្ត្រីមានបំណងចង់មានកូន និង ស្ត្រីបំបៅដោះកូន មានសុវត្ថិភាពដែរឬទេក្នុងការចាក់វ៉ាក់សាំង?

ផ្អែកលើអ្វីដែលយើងដឹងអំពីវ៉ាក់សាំងទាំងនេះ យើងមិនមាន ហេតុផលជាក់លាក់ណាមួយដើម្បីជឿជាក់ថាវានឹងមានហានិភ័យច្រើនជាងផលចំណេញបានមកពីការចាក់វ៉ាក់សាំងសម្រាប់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះនោះទេ។

ខណៈពេលដែលការមានផ្ទៃពោះធ្វើឱ្យស្ត្រីមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការកើតមានជំងឺកូវីដ១៩ធ្ងន់ធ្ងរនោះ  មានទិន្នន័យតិចតួចណាស់ ដើម្បីវាយតម្លៃសុវត្ថិភាពវ៉ាក់សាំងចំពោះស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ។ 

សម្រាប់ហេតុផលនេះស្ត្រីមានផ្ទៃពោះដែលមានហានិភ័យខ្ពស់នៃការប៉ះពាល់នឹងជំងឺកូវីដ១៩ (ឧទាហរណ៍ដូចជា បុគ្គលិក សុខាភិបាល) ឬអ្នកដែលមានជំងឺប្រចាំកាយស្រាប់ ដែលបន្ថែម ហានិភ័យនាំអោយជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ អាចចាក់វ៉ាក់សាំង ដោយ ពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពរបស់ពួកគេ។ 

គេមិនទាន់ដឹងច្បាស់ថាតើវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ អាចប្រើ ឬក៏មិនអាច ប្រើ បានចំពោះស្ត្រីកំពុងមានការបំបៅកូនដោយទឹកដោះ។ ដើម្បីកំណត់ សកម្មភាពល្អបំផុត អត្ថប្រយោជន៍នៃការលូតលាស់និង សុខភាព បានមកពី ការបំបៅកូនគួរតែត្រូវបានពិចារណារួម ជាមួយតម្រូវការព្យាបាលរបស់ម្តាយក្នុងការចាក់វ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ ។ អង្គការសុខភាពពិភពលោកមិនបានផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យបញ្ឈប់ការបំបៅកូនដោយទឹកដោះបន្ទាប់ពីការចាក់វ៉ាក់សាំងឡើុយ។

ប្រភពឯកសារដើម: អង្គការសុខភាពពិភពលោ