ប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នកំពុងប្រឈមនឹងការកើនឡើងនូវជំងឺលើសឈាម ទឹកនោមផ្អែម និងជំងឺមិនឆ្លងផ្សេងទៀត ដូចជា ជំងឺមហារីក ជំងឺវិបត្តិផ្លូវដង្ហើមរ៉ាំរ៉ៃ។ ក្នុងចំណោមជំងឺនានាទាំងអស់ ជំងឺមិនឆ្លងខាងលើ ជាកត្តាធ្វើអោយស្លាប់ និងពិការភាពច្រើនជាងគេ ជាពិសេសក្នុងប្រទេសក្រីក្រ និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ។ នេះបើយោងតាមមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែតបានប្រកាសនាពេលកន្លងមក ។
កត្តាប្រឈមគ្រោះថ្នាក់នៃជំងឺស្ទះសរសៃឈាមបេះដូង មានដូចជា
១. អាយុ (Age)៖ ហានិភ័យកើនឡើងតាមអាយុ ។ ជាធម្មតា ចាប់ពី ៤៥ ឆ្នាំឡើងសម្រាប់បុរស និងចាប់ពី ៥៥ ឆ្នាំឡើង ឬក្រោយអស់រដូវសម្រាប់ស្ត្រី។
២.ភេទ (Sex)៖ បុរសមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងស្ត្រី មុនពេលស្ត្រីអស់រដូវ។
៣. ប្រវត្តិគ្រួសារ (Family History/Genetics)៖ ប្រសិនបើអ្នកមានសមាជិកគ្រួសារជិតស្និទ្ធ (ឪពុកម្តាយ បងប្អូនបង្កើត) មានជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងតាំងពីវ័យក្មេង។
៤. ការជក់បារី (Smoking)៖ ជាកត្តាប្រឈមដ៏ធំមួយ រួមទាំងការស្រូបផ្សែងបារីពីអ្នកដទៃ (Secondhand Smoke)។
៥. ជំងឺលើសសម្ពាធឈាម (High Blood Pressure/Hypertension)៖ បង្កើនបន្ទុកដល់បេះដូង និងធ្វើឲ្យខូចខាតសរសៃឈាម។
៦.ខ្លាញ់ក្នុងឈាមខ្ពស់ (High Cholesterol/Dyslipidemia)៖ ជាពិសេសការកើនឡើងកូឡេស្តេរ៉ុលអាក្រក់ (LDL) និងទ្រីគ្លីសេរីដ (Triglycerides) ដែលបណ្តាលឲ្យមានការកកខ្លាញ់ក្នុងសរសៃឈាម។
៧. ជំងឺទឹកនោមផ្អែម (Diabetes Mellitus)៖ បង្កើនហានិភ័យ និងពន្លឿនការខូចខាតសរសៃឈាម។
៨. ការធាត់ ឬលើសទម្ងន់ (Overweight or Obesity)៖ ជាពិសេសខ្លាញ់ដែលកកកុញនៅតំបន់ពោះ។
៩. កង្វះសកម្មភាពរាងកាយ (Physical Inactivity)៖ មិនបានធ្វើលំហាត់ប្រាណគ្រប់គ្រាន់ ឬអង្គុយយូរពេក។
១០.ទម្លាប់ទទួលទានអាហារមិនល្អ (Unhealthy Diet)៖ ញ៉ាំអាហារដែលមានជាតិខ្លាញ់ឆ្អែត ជាតិស្ករ និងជាតិអំបិលខ្ពស់ច្រើនពេក។
១១.ភាពតានតឹងផ្លូវចិត្ត (Psychological Stress)៖ ភាពតានតឹងរ៉ាំរ៉ៃអាចប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដល់បេះដូង។
ដើម្បីកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ លោកអ្នកគួរតែគ្រប់គ្រង និងផ្លាស់ប្តូរកត្តាប្រឈមដែលអាចកែប្រែបានទាំងនេះ ៕