ទោះបីជាវិទ្យាសាស្ត្រទំនើបនៅមិនទាន់អាចកំណត់ មូលហេតុពិតប្រាកដ តែមួយគត់ថាជំងឺមហារីកវិវត្តន៍ និងរីករាលដាលដោយរបៀបណាក៏ដោយ ក៏វេជ្ជបណ្ឌិត និងអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញនូវ កត្តាហានិភ័យ ជាច្រើនដែលរួមចំណែកដល់ការកើតជំងឺនេះ។
វាត្រូវបានគេជឿថា ជំងឺមហារីកភាគច្រើនកើតឡើងដោយសារតែ ការរួមបញ្ចូលគ្នានៃកត្តាហានិភ័យ ជាជាងកត្តាតែមួយមុខ។ ការយល់ដឹងពីកត្តាទាំងនេះអាចជួយអ្នកការពារខ្លួនបាន៖
កត្តាហានិភ័យចម្បងៗដែលជំរុញឲ្យកោសិកាផ្លាស់ប្តូរ
ជំងឺមហារីកចាប់ផ្តើមនៅពេលដែលកោសិកាធម្មតានៅក្នុងខ្លួនចាប់ផ្តើមលូតលាស់ និងបំបែកខ្លួនដោយ មិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ កត្តាទាំងនេះធ្វើឲ្យកោសិកាងាយរងការខូចខាត៖
១. កត្តាផ្ទៃក្នុង (ជីវសាស្ត្រ)
- ជំងឺហ្សែន (តំណពូជ និងមិនមែនតំណពូជ): កោសិកាអាចមានការផ្លាស់ប្តូរ (Mutation) ទាំងកើតឡើងដោយចៃដន្យ ឬបានទទួលមរតកពីឪពុកម្តាយ (តំណពូជ) ដែលធ្វើឲ្យពួកវាងាយនឹងក្លាយជាមហារីក។
- ភាពចាស់តាមវ័យ: នៅពេលដែលយើងកាន់តែចាស់ កោសិការបស់យើងចាប់ផ្តើម ចុះខ្សោយ ពិបាកជួសជុលដោយខ្លួនឯង ដែលធ្វើឲ្យពួកវាងាយប្រែទៅជាកោសិកាមហារីក។
២. កត្តាទាក់ទងនឹងរបៀបរស់នៅ (កត្តាដែលកែប្រែបាន)
- ការជក់បារី និងផឹកស្រា: ជាកត្តាហានិភ័យធំបំផុតដែលបង្កមហារីកសួត បំពង់ក ថ្លើម និងមហារីកផ្សេងៗទៀត។
- របបអាហារខុស៖
- កង្វះបន្លែ និងផ្លែឈើ (ខ្វះសារធាតុចិញ្ចឹមសំខាន់ៗ)។
- ទទួលទានអាហារសម្បូរ ជាតិខ្លាញ់ ឬ សាច់ក្រហម ជាប្រចាំ (ផ្សារភ្ជាប់នឹងមហារីកពោះវៀនធំ)។
៣. កត្តាពីបរិយាកាស និងការឆ្លងមេរោគ
- ការស្រូបសារធាតុពុល និងលោហធាតុធ្ងន់: ការស្រូបចូលជាប្រចាំនូវសារធាតុពុលមួយចំនួន ឬទទួលបាន លោហធាតុធ្ងន់ (ដូចជាបារត) តាមរយៈការដកដង្ហើម អាហារ ឬទឹកផឹក។
- ការឆ្លងមេរោគ និងបាក់តេរី៖
- មេរោគមួយចំនួន (ដូចជាមេរោគ អេដស៍ ឬ HPV)។
- ការឆ្លង បាក់តេរី ក្នុងក្រពះ (ដូចជា H. pylori)។
- ការឆ្លង ដង្កូវប៉ារ៉ាស៊ីត មួយចំនួន (ដូចជាជំងឺគ្រុនពោះវៀន)។
- ការប្រើប្រាស់អ័រម៉ូនរយៈពេលយូរ: ការប្រើប្រាស់ ថ្នាំអ័រម៉ូន ក្នុងរយៈពេលយូរអាចជាកត្តារួមចំណែកមួយ។
ដើម្បីការពារសុខភាព និងកាត់បន្ថយហានិភ័យ អ្នកត្រូវកែប្រែទម្លាប់រស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ព្រមទាំងពិគ្រោះជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតដើម្បីតាមដានហានិភ័យតំណពូជរបស់អ្នក។
តើអ្នកបានកាត់បន្ថយកត្តាហានិភ័យទាំងនេះបានប៉ុន្មានហើយ?
(ប្រភព៖ បរទេស)