សព្វថ្ងៃនេះ ការគ្រាន់តែនិយាយថា “កើតជំងឺទឹកនោមផ្អែម” គឺមិនទូលំទូលាយគ្រប់គ្រាន់នោះទេ។ វេជ្ជបណ្ឌិតត្រូវតែធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឱ្យបានច្បាស់លាស់ថា តើអ្នកជំងឺកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី១ ប្រភេទទី២ ឬទឹកនោមផ្អែមអំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ។ ក្នុងចំណោមប្រភេទទាំងនេះ មានទម្រង់មួយដែលបង្កឱ្យមានការយល់ច្រឡំជាញឹកញាប់គឺ “ជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី១ កើតលើមនុស្សវ័យកណ្តាល (Latent Autoimmune Diabetes of Adults – LADA)”។ នេះបើយោងតាមមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត។
LADA គឺជាទម្រង់មួយនៃ ជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី១។ វាខុសពីជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី១ ទូទៅដែលច្រើនកើតលើកុមារ និងយុវវ័យ (អាយុ ៤-១៤ ឆ្នាំ) ជាមួយនឹងរោគសញ្ញាច្បាស់លាស់តាំងពីដំបូងដូចជា ស្រកទម្ងន់ ស្រេកទឹកខ្លាំង នោមច្រើន អស់កម្លាំង ឬសន្លប់។ ផ្ទុយទៅវិញ LADA ច្រើនត្រូវបានរកឃើញនៅ អាយុ ៣០-៥០ ឆ្នាំ ហើយមិនសូវមានរោគសញ្ញាលេចចេញច្បាស់លាស់នោះទេ។ ភាពស្រដៀងគ្នាទៅនឹងជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី២ នេះហើយដែលនាំឱ្យមានការយល់ច្រឡំ។
ទោះបីជា LADA លេចចេញនៅវ័យកណ្តាលក៏ដោយ ក៏វាមានមូលហេតុដូចទៅនឹងជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី១ ទូទៅដែរ។ នោះគឺ ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់រាងកាយខ្លួនឯងប្រឆាំង និងបំផ្លាញកោសិកាបេតានៃលំពែង ដែលជាកោសិកាផលិតអាំងស៊ុយលីន។
ដើម្បីបញ្ជាក់ពីរោគវិនិច្ឆ័យ LADA វេជ្ជបណ្ឌិតអាចពិនិត្យឈាមរក៖
C-Peptide៖ កម្រិតទាបអាចបង្ហាញពីការថយចុះសមត្ថភាពផលិតអាំងស៊ុយលីនរបស់លំពែង។
Antibody ៖ ដូចជា Ac anti-GAD65, Ac anti-IAA, ឬ Ac anti-IA2 ដែលបង្ហាញពីវត្តមាននៃការវាយប្រហារដោយប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ។
ការព្យាបាលសម្រាប់ LADA គឺត្រូវអនុវត្តដូចការព្យាបាលជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី១ ទាំងអស់ដែរ។ អ្នកជំងឺ ចាំបាច់ត្រូវទទួលការព្យាបាលដោយអាំងស៊ុយលីន ដើម្បីគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម និងការពារផលវិបាករយៈពេលវែង។
ការកំណត់ប្រភេទជំងឺទឹកនោមផ្អែមឱ្យបានត្រឹមត្រូវមានសារៈសំខាន់ណាស់ ដើម្បីធានាថាអ្នកជំងឺទទួលបានការព្យាបាលសមស្រប និងមានប្រសិទ្ធភាព៕