ដំណេកដ៏ស្កប់ស្កល់មួយ គឺមានសារៈប្រយោជន៍ខ្លាំងណាស់សំរាប់មនុស្សម្នាក់ដូចជា ជួយពង្រឹងការចងចាំ ជួយសម្រួលអារម្មណ៍ បង្កើតគំនិតច្នៃប្រឌិត ជួយអោយកោសិកាជួសជុលខ្លួនឡើងវិញ ជំរុញប្រព័ន្ធការពារខ្លួន សម្រួលប្រព័ន្ធមេតាបូលិក និងអាចកាត់បន្ថយជំងឺវង្វេងចាស់ ( Alzheimer’s disease)។ នេះបើយោងតាមមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែតបានផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈនេះ ។
ប្រសិទ្ធភាពដំណេក គឺទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយសកម្មភាពរបស់កោសិកាខួរក្បាល ដែលយើងអាចមើលឃើញតាមការវាស់រលកចរន្តអគ្គិសនីកោសិកា ។
អគ្គបញ្ជាការដ្ធាននៃដំណេក គឺនៅក្នុងអ៊ីប៉ូតាលាម៉ុស(Hypothalamus)។ ចលនការនៃដំណេក គឺស្មុគស្មាញ និងមានការចូលរួមពីតំបន់ផ្សេងៗទៀតរបស់ខួរក្បាល និងពពួកណឺរ៉ូត្រង់ម៉ែ្សទ័រ និងអរម៉ូនមួយចំនួន ។ ដំណេកត្រូវបានកំណត់ដោយកត្តាធំៗពីរ គឺ វដ្តទិនទិវា (circadian rhythm)ដែលចាត់ជានាឡិកានៃដំណេក និងលំនឹងដំណេក និងពេលភ្ញាក់ (sleep-wake homeostasis )។ ប្រព័ន្ធទាំងនេះ គឺទាក់ទងនឹងពន្លឺថ្ងៃដែលចូលតាមស្រទាប់រ៉េទីនរបស់ភ្នែក ដើម្បីបញ្ឈប់ឬជំរុញការបញ្ចេញជាតិមេឡាតូនីន ការប្រែប្រួលសីតុណ្ហភាពរាងកាយ និងកំរិតអរម៉ូន គ័រទីសុលក្នុងឈាម ។
ការប៉ះពាល់ចំណុចណាមួយនៅក្នុងប្រព័ន្ធនេះ គឺអាចរំខានដំណេកដ៏ស្កប់ស្កល់របស់យើងបាន ។ តាមការសិក្សាមួយចំនួន គឺបានបង្ហាញថា មានមនុស្សពេញវ័យប្រហែល ២០ទៅ 28 % ដែលមានបញ្ហាពិបាកសម្រាន្តនៅពេលណាមួយ ។
សូមកុំរំពឹងលើថ្នាំសម្រាន្តដែលការប្រើប្រាស់យូរអាចរំខានដល់លំនឹងប្រព័ន្ធធម្មជាតិរបស់យើងឬអាចទៅជាញៀ.ន ។ គួរជ្រើសរើសការព្យាបាលដោយវិធីផ្លាស់ប្តូរ ទម្លាប់ និងកត្តាដែលរំខានការសម្រាន្តវិញ (Cognitive Behavioral Therapy)៖
ក ) កំណត់កត្តារំញោច៖
– ចូលទៅលើគ្រែ តែពេលងងុយ កុំទម្រេតខ្លួនលេងលើគ្រែយូរ
– កុំមើលទូរទស្សន៍ ឬ ប្រើគ្រឿងអេឡិចត្រូនិចលើគ្រែ
– បើក្រោយ ២០ ទៅ ៣០នាទី ហើយនៅតែមិនអាចគេងលក់ អ្នកអាចងើបទៅបន្ទប់ផ្សេង ធ្វើអ្វីមួយដោយស្ងប់ស្ងាត់ រហូតដល់ងងុយទើបត្រលប់ទៅចូលគ្រែសម្រាន្តវិញ
– ភ្ញាក់ពីដំណេកនៅម៉ោងដដែលជារៀងរាល់ថ្ងៃ ទោះថេរវេលានៃការសម្រាន្តលក់ប៉ុណ្ណាក៏ដោយ
– មានការរៀបចំបរិយាកាសមុនសម្រាន្ត ដើម្បីអោយអារម្មណ៍ធូរស្រាល ដូចជា អានសៀវភៅ ឬងូតទឹកក្តៅឧណ្ហៗ
ខ) បន្ថយចំនួនម៉ោងសម្រាន្ត ដើម្បីបង្កើនគុណភាពនៃការសម្រាន្ត (Sleep restriction therapy)៖
– បន្ថយចំនួនម៉ោងចំនាយលើគ្រែ ដើម្បីផ្សារភ្ជាប់ នឹងចំនួនម៉ោង/សម្រាន្តលក់ វិធីនេះ គឺបង្កើនទម្លាប់សម្រាន្ត និង ជួយពង្រឹងការសម្រាន្តលក់
– បង្កើនថេរវេលាលើគ្រែ តាមប្រសិទ្ធភាពនៃដំណេក (ប្រសិទ្ធភាពដំណេក = ម៉ោងសម្រាន្ត/ ម៉ោងស្ថិតនៅលើគ្រែ)
– រៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធនៃការគិត
+ រកមើលគំនិត អវិជ្ជមាន អំពីការសម្រាន្ត ឧទាហរណ៍: «ខ្ញុំនឹងមិនអាចសម្រាន្តលក់យប់នេះ» ឬ “ខ្ញុំត្រូវការ យ៉ាងហោចណាស់៨ម៉ោងនៃដំណេក ដើម្បីធ្វើការបាន”
+ ជំនួសដោយការគិត និងជំនឿជាក់ស្តែង “ទោះបីខ្ញុំមិនអាចសម្រាន្តលក់យប់នេះ ខ្ញុំនៅតែអាចធ្វើការបាននៅថ្ងៃស្អែក”
– របៀបសមាធិ
+ ដកដង្ហើមចូលជ្រៅៗ ហាត់ដកដង្ហើមចូលជ្រៅៗ ដើម្បីបន្ថយសំពាធសាច់ដុំ
+ ប្រឹង រួចពន្លាសាច់ដុំរាងកាយ ដើម្បីបន្ថយសំពាធដងខ្លួន
+ សមាធិ ផ្ចង់អារម្មណ៍លើដង្ហើម ឬរូបភាពស្រទន់ណាមួយ ដើម្បីឲ្យអារម្មណ៍ស្ងប់ស្ងាត់
– គោលបំណងផ្ទុយ ពីការបង្ខំខ្លួនយើងឲ្យសសម្រាន្ត ព្យាយាមនៅភ្ញាក់វិធីនេះជួយបន្ថយការថប់អារម្មណ៍ អំពីការសម្រាន្តលក់ និងជួយអោយមានការសម្រាន្តលក់បែបធម្មជាតិវិញ
– កំណត់ហេតុនៃការសម្រាន្ត
+ កត់ត្រាម៉ោងពេលសម្រាន្ត ពេលភ្ញាក់ ចំនួនភ្ញាក់ពេលយប់ និងគុណភាពនៃការសម្រាន្តលក់
+ អាចជួយឲ្យគ្រូពេទ្យមើលពីទំនោរនៃការសម្រាន្តរបស់យើង និងណែនាំបន្ត
គ) កត្តាដែលនាំឲ្យជោគជ័យ ៖
– ត្រូវព្យាយាម អាចត្រូវការពេលវេលា ច្រើនអាទិត្យដែរ ដើម្បីមើលឃើញពីការធូរស្រាល
– និយាយពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យពីការលំបាកផ្សេងៗដែលរំខានដំណេក
*** ការព្យាបាលដោយផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ គំនិតនេះ គឺជាការព្យាបាលដែលបានបង្ហាញពីប្រសិទ្ធភាពយូរអង្វែង ដើម្បីកែប្រែការពិបាកសម្រាន្តដោយជៀសវាងការប្រើប្រាស់ថ្នាំ៕
