តើវាពិតជាជំងឺផ្តាសាយមែនឬ?
តើអ្នកបែងចែកជំងឺផ្តាសាយធម្មតានិងជំងឺផ្តាសាយធំដោយរបៀបណា? បើទោះជារោគសញ្ញានិងការព្យាបាលរបស់ជំងឺទាំងពីរនេះមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នាក៏ដោយ ប៉ុន្តែវាបង្ករឡើងដោយមេរោគខុសគ្នាទាំងស្រុង។ ជំងឺផ្តាសាយធម្មតាច្រើនតែមានរយៈពេលយូរ ប៉ុន្តែជំងឺផ្តាសាយធំច្រើនតែបង្ករឱ្យអាការៈមិនស្រួលច្រើន។ នេះគឺជាការប្រៀបធៀបរវាងរោគសញ្ញាដូចគ្នានិងប្រហាក់ប្រហែលគ្នានៃជំងឺទាំងពីរនេះ។
ក្តៅខ្លួន៖ កើតមានភ្លាមៗនិងដោយសារជំងឺផ្តាសាយធំ ប៉ុន្តែកម្រកើតចំពោះជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
ឈឺក្បាល៖ កើតដោយសារជំងឺផ្តាសាយធំ ប៉ុន្តែកម្រកើតចំពោះជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
ឈឺចាប់ទូទៅ៖ កើតនិងច្រើនតែឈឺចាប់ខ្លាំងដោយសារជំងឺផ្តាសាយធំ ប៉ុន្តែឈឺតិចតួចចំពោះជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
អស់កម្លាំង៖ កើតមានខ្លាំងចំពោះជំងឺផ្តាសាយធំ (២ ទៅ ៣ សប្តាហ៍) ប៉ុន្តែកើតមានតិចតួចចំពោះជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
ហៀរសំបោរ៖ មិនសូវកើតចំពោះជំងឺផ្តាសាយធំ ប៉ុន្តែកើតច្រើនចំពោះជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
ឈឺក៖ មិនសូវកើតចំពោះជំងឺផ្តាសាយធំ ប៉ុន្តែកើតច្រើនចំពោះជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
ក្អក៖ កើតឡើងច្រើននិងអាចក្អកខ្លាំងចំពោះជំងឺផ្តាសាយធំ និងកើតតិចចំពោះជំងឺផ្តាសាយធម្មតា។
ការមានជំងឺផ្តាសាយគឺដូចជាការប្រលងជ្រើសរើសចម្លើយយ៉ាងដូច្នោះដែរ ព្រោះជំងឺផ្តាសាយមានបីប្រភេទធំៗគឺ A B និង C។ ប៉ុន្តែក្នុងប្រភេទទាំងបីនេះ មេរោគទាំងនេះមានសមត្ថភាពដែលមិនអាចកំណត់បានក្នុងការប្រែប្រួលទៅជាទម្រង់ផ្សេងៗជាច្រើន។
ដោយសារតែជំងឺផ្តាសាយគឺជាការឆ្លងមេរោគ ដូច្នេះថ្នាំអង់ទីប៊ីយ៉ូទិចមិនមានឥទ្ធិពលក្នុងការបំបាត់វានោះទេ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នកទៅរកគ្រូពេទ្យក្នុងរយៈពេល ៤៨ម៉ោងដំបូងពេលមានរោគសញ្ញាផ្តាសាយ ថ្នាំដែលគ្រូពេទ្យចេញវេជ្ជបញ្ជាឱ្យដូចជា zanamivir (Relenza) ឬ oseltamivir (Tamiflu) អាចជួយអ្នកឱ្យជាសះស្បើយលឿន។ ប៉ុន្តែការគេចចេញនៅតែជាជម្រើសការពារខ្លួនដ៏ល្អបំផុត។
ប្រសិនបើអ្នកព្យាយាមគេចហើយ ប៉ុន្តែនៅតែមានជំងឺផ្តាសាយ ការណែនាំខាងក្រោមនេះអាចជួយសម្រាលរោគសញ្ញាអ្នកបាន៖
នៅផ្ទះ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ថូម៉ាស ហ្គូសេល (Thomas Gossel) និយាយថា ជំងឺផ្តាសាយគឺជាជំងឺឆ្លងខ្លាំងបំផុត។ ដូច្នេះអ្នកគួរតែនៅផ្ទះរហូតទាល់តែកម្តៅខ្លួនធ្លាក់មកនៅធម្មតាវិញបានមួយថ្ងៃ ដើម្បីជៀសវាងការឆ្លងទៅអ្នកដទៃ។
សម្រាក៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ហ្គូសេល ការគេងសម្រាកនៅលើគ្រែគឺជាជម្រើសល្អបំផុត ព្រោះវាទុកឱ្យកម្លាំងរបស់អ្នកទប់ទល់ប្រឆាំងនឹងការឆ្លងមេរោគផ្តាសាយ។ ការមានសកម្មភាពច្រើនក្នុងពេលដែលអ្នកនៅឈឺនៅឡើយ កាត់បន្ថយសមត្ថភាពការពាររាង្គកាយរបស់អ្នក និងធ្វើឱ្យអ្នកងាយស្រួលប្រឈមមុខនឹងផលវិបាក។
ញ៉ាំទឹកឱ្យបានច្រើន៖ ជាតិទឹកមានសារសំខាន់យ៉ាងពិសេសក្នុងការបង្ការការខ្វះជាតិទឹក ប្រសិនបើអ្នកកំពុងមានជំងឺផ្តាសាយ។ បន្ថែមពីលើនេះទៀត ជាតិទឹកអាចផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹមដែលអ្នកត្រូវការនៅពេលដែលអ្នកឈឺខ្លាំងមិនអាចបរិភោគអ្វីបាន។ ទឹកស៊ុប ទឹកផ្លែឈើ ឬបន្លែកិន សុទ្ធតែមានប្រយោជន៍។ វេជ្ជបណ្ឌិត អេឡេណ័រ ប្ល័ររ៉ក់ប៊ុស(Eleonore Blaurock-Busch) ណែនាំឱ្យញ៉ាំទឹកផ្លែឈើណាដែលសម្បូរទៅដោយវីតាមីន និងសារជាតិខនិជ។
វេជ្ជបណ្ឌិត ជេយ ស្វីតប៊ឺគ (Jay Swedberg) ណែនាំឱ្យពង្រាវទឹកផ្លែឈើជាមួយនឹងទឹកធម្មតា។ គាត់និយាយថា “ជាតិស្ករបន្តិចអាចផ្តល់គ្លុយកូសដែលចាំបាច់សម្រាប់សុខភាព ប៉ុន្តែជាតិស្ករច្រើនពេកអាចបណ្តាលឱ្យអ្នករាគ នៅពេលដែលអ្នកកំពុងឈឺ។ អ្នកក៏គួរលាយទឹកខ្ញីនិងភេសជ្ជៈផ្សេងទៀតដែលមានជាតិស្ករ។ ហើយអ្នកត្រូវទុកឱ្យវាបាត់ពពុះអស់ ព្រោះពពុះទាំងនោះអាចបង្កើតជាតិហ្គាសក្នុងក្រពះដែលអាចធ្វើឱ្យអ្នកមានអាការៈរកកលចង់ក្អួត។
ថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់៖ ថ្នាំអាស្ពីរីន ថ្នាំ acetaminophen ឬថ្នាំ ibuprofen អាចកាត់បន្ថយអាការៈក្តៅខ្លួន ឈឺក្បាល និងការឈឺចុកចាប់រាង្គកាយ ដែលច្រើនតែកើតមានមកជាមួយនឹងជំងឺផ្តាសាយ។ មុននឹងប្រើត្រូវអានការណែនាំលើថ្នាំ។ វេជ្ជបណ្ឌិត ហ្គូសេល និយាយថា ដោយសារតែអាការៈច្រើនកើតឡើងនៅពេលថ្ងៃនិងពេលល្ងាច ដូច្នេះអ្នកត្រូវលេបថ្នាំឱ្យទៀងពេលក្នុងរយៈពេលនេះ។ ប៉ុន្តែគាត់បានរំឭកថា កុមារនិងក្មេងជំទង់មិនគួរប្រើថ្នាំអាស្ពីរីនដោយមិនមានការណែនាំពីគ្រូពេទ្យនោះទេ។
ពិចារណាឱ្យច្បាស់លាស់មុននឹងសម្រេចចិត្តប្រើថ្នាំអ្វីមួយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ហ្គូសេល និយាយថា ថ្នាំផ្តាសាយដែលអាចរកទិញបានដោយគ្មានវេជ្ជបញ្ជាអាចជួយបំបាត់ការឈឺចាប់បានតែមួយរយៈពេលប៉ុណ្ណោះ។ ថ្នាំដែលមានសារធាតុប្រឆាំងការបញ្ចេញអ៊ីស្តាមីន អាចជួយបំបាត់ការហៀរសំបោរ។ ប៉ុន្តែអ្នកត្រូវប្រយ័ត្ន ព្រោះថ្នាំនេះអាចធ្វើឱ្យអ្នកមានអារម្មណ៍ថាអ្នកជាសះស្បើយហើយ។ ការត្រលប់ទៅធ្វើការធម្មតាវិញមុនពេលអាចធ្វើឱ្យអ្នកលាប់ ឬបង្ករឱ្យមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ។
ញ៉ាំរបស់អ្វីដែលមានរសជាតិផ្អែម៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ារី អាន ផេន (Mary Ann Pane) និយាយថា ការជញ្ជក់ស្ករគ្រាប់ផ្អែមអាចជួយរក្សាបំពង់កអ្នកឱ្យមានសំណើម ដូច្នេះអ្នកអាចនឹងមានអារម្មណ៍ប្រសើរជាងមុន។ ប្រសិនបើអ្នកព្រួយបារម្ភពីកាឡូរីដែលផ្ទុកក្នុងស្ករនោះ អ្នកអាចស្វែងរកផលិតផលណាដែលគ្មានជាតិស្ករ។ វាមានប្រសិទ្ធភាពដូចគ្នា។
ជាតិសំណើមក្នុងខ្យល់៖ វេជ្ជបណ្ឌិត កាល់វីន ត្រាស់ (Calvin Thrash) និយាយថា ការបង្កើនជាតិសំណើមក្នុងខ្យល់អាចកាត់បន្ថយការក្អក ឈឺបំពង់ក ឬអាការៈស្ងួតផ្លូវដង្ហើមបាន។
ថែរក្សាច្រមុះ៖ ប្រសិនបើអ្នកញើសសំបោរច្រើន ច្រមុះរបស់អ្នកប្រហែលជាឈឺ ដូច្នេះអ្នកគួរលាបប្រេងក្នុងរន្ធច្រមុះឱ្យបានញឹកញាប់ដើម្បីកាត់បន្ថយការរលាក។
ប្រើកម្តៅ៖ អាការៈនៃជំងឹផ្តាសាយទូទៅគឺសាច់ដុំចុះខ្សោយនិងឈឺ។ អ្នកអាចប្រើបន្ទះកម្តៅឬមុជទឹកក្តៅដើម្បីកាត់បន្ថយការឈឺចាប់។
ត្រាំជើងក្នុងទឹកក្តៅ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ត្រាស់ និយាយថា ការត្រាំជើងរបស់អ្នកក្នុងទឹកក្តៅឧណ្ហៗអាចជួយអ្នកបានប្រសិនបើអ្នកឈឺក្បាលឬការស្ទះច្រមុះដោយការរលាក។ ទឹកក្តៅឧណ្ហៗជួយពង្រីកសរសៃឈាមរបស់អ្នក ដែលជួយឱ្យឈាមរត់បានស្រួលពីក្បាលដល់ចុងជើងរបស់អ្នក ដែលអាចជួយបំបាត់ការស្ទះ។
ខ្យល់បរិសុទ្ធ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ត្រាស់ និយាយថា អ្នកត្រូវប្រាកដថា បន្ទប់របស់អ្នកជំងឺមានខ្យល់បរិសុទ្ធគ្រប់គ្រាន់។
ត្រដុសឱ្យបានត្រឹមត្រូវ៖ ការត្រដុសខ្នងអាចជួយឱ្យប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់អ្នកប្រឆាំងនឹងមេរោគជំងឺផ្តាសាយ។
បរិភោគបន្តិចម្តងៗ៖ ក្នុងពេលដែលអ្នកកំពុងឈឺខ្លាំងអ្នកប្រហែលជាមិនអាចបរិភោគអ្វីបាននោះទេ។ ប៉ុន្តែនៅពេលអ្នកអាចផ្លាស់ប្តូរពីការបរិភោគទឹកទៅបរិភោគអាហារ អ្នកអាចចាប់ផ្តើមដោយការបរិភោគអាហារទន់ៗដែលងាយស្រួលកិន។
ទឹកអំបិល៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ផេន ណែនាំឱ្យលាយអំបិលមួយស្លាបព្រាកាហ្វេជាមួយនឹងទឹកក្តៅឧណ្ហៗមួយកែវ ហើយខ្ពុរមាត់របស់អ្នក ដើម្បីជួយលាងសម្អាតបំពង់ករបស់អ្នក។ ប៉ុន្តែហាមដាច់ខាតមិនត្រូវលេបវានោះទេ ព្រោះវាមានផ្ទុកជាតិសូដ្យូមច្រើន។
ករណីត្រូវរកគ្រូពេទ្យ៖ ជំងឺផ្តាសាយបច្ចុប្បន្នអាចបង្ករឱ្យមានការស្លាប់ដូចកាលពីឆ្នាំ ១៩១៨ នៅពេលដែលមេរោគផ្តាសាយអេស្ប៉ាញបានសម្លាប់មនុស្សទូទាំងពិភពលោកជាង ២០លាន នាក់។ ដូច្នេះ វេជ្ជបណ្ឌិត ហ្គូសេល ណែនាំឱ្យទៅរកគ្រូពេទ្យ ប្រសិនបើ៖
– សម្លេងរបស់អ្នកប្រែទៅជាស្អក
– អ្នកមានការឈឺចាប់នៅដើមទ្រូង
– អ្នកមានអាការៈពិបាកដកដង្ហើម
– អ្នកចាប់ផ្តើមមានស្លេសពណ៌លឿងឬបៃតង។
អ្នកក៏ត្រូវដឹងដែរថា ការក្អួតចង្អោរយូរអាចបង្ករឱ្យមានការខ្វះជាតិទឹក ដែលជាករណីធ្ងន់ធ្ងរជាពិសេសចំពោះកូនក្មេងនិងមនុស្សចាស់។ ការឈឺចាប់ត្រង់ពោះ អាចជាសញ្ញានៃបញ្ហាមួយផ្សេងទៀត ដូចជារោគរលាកខ្នែងពោះវៀន (ពោះវៀនដុះខ្នែង)។ ប្រសិនបើការឈឺចាប់ឬការក្អួតចង្អោរមិនអន់ថយក្នុងរយៈពេលមួយថ្ងៃ អ្នកគួរទៅរកគ្រូពេទ្យ។
ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំនិងប្រភេទនៃមេរោគក្នុងមួយឆ្នាំៗមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការកំណត់ថាតើអ្នកណាដែលត្រូវរងគ្រោះដោយសារជំងឺផ្តាសាយ។ ប៉ុន្តែការការពារខ្លួនដែលល្អបំផុតនៅតែជាការបង្ការ។ ខាងក្រោមនេះគឺជាការណែនាំដែលអ្នកអាចប្រើដើម្បីកាត់បន្ថយទៅនឹងការឆ្លងមេរោគជំងឺផ្តាសាយ៖
ចាក់ថ្នាំបង្ការ៖ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្របង្កើតវ៉ាក់ស៊ាំងប្រឆាំងទៅនឹងប្រភេទមេរោគជំងឺផ្តាសាយថ្មីៗជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ដូច្នេះហើយអ្វីដែលល្អបំផុតដែលអ្នកអាចធ្វើដើម្បីខ្លួនឯងបានដើម្បីការពារពីជំងឺផ្តាសាយគឺត្រូវចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងនៅខែតុលាឬមុនខែតុលា ប្រសិនបើអ្នកងាយនឹងមានជំងឺផ្តាសាយ។ វេជ្ជបណ្ឌិត ស៊ូសាននី ហ្គាវេនតា (Suzanne Gaventa) ណែនាំជាពិសេសចំពោះអ្នកធ្វើការនៅកន្លែងថែទាំកុមារឬមនុស្សចាស់ឱ្យចាក់ថ្នាំវ៉ាក់សាំង និងអ្នកដែលមានជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ ដូចជាជំងឺបេះដូង ឬក្រលៀន ជំងឺហឺត ឬបញ្ហាសួត ឬមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំខ្សោយ អ្នកដែលមានអាយុយ៉ាងតិច ៦៥ឆ្នាំ និងបុគ្គលិកផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រភាគច្រើន។ អ្នកដែលនៅក្នុងក្រុមផ្សេងទៀត ដូចជា ស្ត្រីមេផ្ទះ អ្នកមានសុខភាពល្អដែលមានអាយុពី ៥០ ទៅ ៦៤ឆ្នាំ និងអ្នកដទៃទៀតដែលមានបំណងចង់កាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់នៃការឆ្លងជំងឺផ្តាសាយ គួរតែចាប់ផ្តើមចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងនៅខែវិចិ្ឆកា។
ក្នុងករណីដែលវ៉ាក់ស៊ាំងមិនអាចបង្ការជំងឺនេះទាំងស្រុង វាក៏អាចកាត់បន្ថយភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃការជំងឺបានដែរ។ អ្នកមិនត្រូវរងចាំឱ្យមានការឆ្លងជំងឺផ្តាសាយសាយភាយច្រើនហើយទើបរកចាក់ស៊ាំងនោះទេ ព្រោះវ៉ាក់ស៊ាំងនេះត្រូវការពេល ២សប្តាហ៍ ដើម្បីបញ្ចេញឥទ្ធិពលរបស់វា។ ជាពិសេស អ្នកដាច់ខាតហាមចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងនេះប្រសិនបើអ្នកមានប្រតិកម្មជាមួយនឹងស៊ុត ព្រោះវាផលិតឡើងពីស៊ុត។
គេចចេញពីកន្លែងមានមនុស្សច្រើន៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ហ្គូសែល និយាយថា ដោយសារតែមេរោគជំងឺផ្តាសាយស្រួលនឹងសាយភាយ ដូច្នេះអ្នកត្រូវគេចចេញពីរោងកុន ផ្សារ និងកន្លែងផ្សេងៗទៀតដែលមានមនុស្សច្រើន ក្នុងពេលដែលជំងឺផ្តាសាយកំពុងរាតត្បាត។ ហើយអ្នកត្រូវព្យាយាមនៅឱ្យឆ្ងាយពីមនុស្សដែលកំពុងក្អកឬកណ្តាស់។
ផ្តាសាយបណ្តាលមកពីភាពត្រជាក់៖ ការត្រូវនឹងអាកាសធាតុត្រជាក់និងសើមយូរ បង្កើនឱកាសនៃការឆ្លងមេរោគ។
បោះបង់ចោលទម្លាប់មិនល្អ៖ ការជក់បារីនិងទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងក៏អាចកាត់បន្ថយសមត្ថភាពរបស់អ្នកក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺផងដែរ។ វេជ្ជបណ្ឌិត ហ្គូសែល និយាយថា ជាពិសេសគឺការជក់បារី ព្រោះវាអាចធ្វើឱ្យបំពង់ខ្យល់មានរបួស ដែលធ្វើឱ្យអ្នកកាន់តែងាយឆ្លងមេរោគជំងឺផ្តាសាយ។
គ្រោះថ្នាក់នៃការថើប៖ ការថើបគឺជាវិធីចម្លងមេរោគផ្តាសាយបានល្អបំផុត។ គ្រាន់តែការគេងក្នុងបន្ទប់ជាមួយគ្នាក៏អាចបង្ករជាបញ្ហាបានដែរ ដូច្នេះប្រសិនបើអាច អ្នកគួរប្តូរទៅគេងបន្ទប់ផ្សេងមួយរយៈ។
រក្សាកម្លាំង៖ អ្នកមិនត្រូវធ្វើអ្វីឱ្យអស់កម្លាំងឬថមថយកម្លាំងនោះទេ។