មូលហេតុនៃជំងឺរលាកខួរក្បាលច្រើនតែមិនទាន់ដឹងទេ ប៉ុន្តែរោគវិនិច្ឆ័យភាគច្រើនដែលបង្កបញ្ហានោះគឺជំងឺឆ្លងដោយសារវីរ៉ុស ។ មូលហេតុដែលគេស្គាល់ថាធ្វើអោយមានរលាកខួរក្បាលប្រហែលជាមានដូចជា៖
– វីរ៉ុស
– បាក់តេរី
– ផ្សិត
– ប៉ារ៉ាសិត
ជំងឺឆ្លងប្រហែលជាកើតឡើងពីបញ្ហាមួយ ឬពីរដែលប៉ះពាល់ទៅលើខួរក្បាល ដូចជា៖
– រលាកខួរក្បាលដំបូង កើតឡើងនៅពេលដែលវីរ៉ុស ឬជម្ងឺឆ្លងផ្សេងៗទៀតកើតផ្ទាល់ទៅលើខួរក្បាលតែម្តង់ ។ ជំងឺឆ្លងប្រហែលជាកើតតែមួយកន្លែង ឬរាលដាលច្រើនកន្លែង ។ ជំងឺឆ្លងដំបូងប្រហែលជាកើតឡើងម្តង់ទៀតដោយសារវីរ៉ុសដែលសង្ងំបន្ទាប់ពីមានជម្ងឺកាលពីលើកមុន ។
– រលាកខួរក្បាលលើកទីពីរ គឺកើតឡើងដោយសារកំហុសរបស់ប្រតិកម្មប្រព័ន្ធការពារក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺនៅកន្លែងផ្សេងៗនៃរាងកាយ ។ នេះច្រើនតែកើតឡើងនៅពេលដែលកងការពារសម្រាប់ប្រឆាំងការពារជំងឺក្នុងខ្លួនយើងមានការយល់ច្រឡំបំផ្លាញលើម៉ូលេគុលធម្មតាក្នុងខួរក្បាល ។ រលាកខួរក្បាលលើកទីពីរកើតឡើងជាផលវិបាកនៃការចាក់វ៉ាក់ស៊ាំងប្រឆាំងនឹងជំងឺឆ្លងដោយសារវីរ៉ុស ។
វីរ៉ុសដែលច្រើនបង្កអោយមានរលាកខួរក្បាល
– Herpes Simplex Virus (HSV)៖ វីរ៉ុសប្រភេទនេះមានពីរប្រភេទនោះគឺ HSV ប្រភេទទី១ (HSV-1) ដែលច្រើនបង្កអោយមានជំងឺផ្តាសាយ ក្តៅខ្លួន ឬពងទឹកនៅជុំវិញមាត់ ចំនែក HSV ប្រភេទទី២វិញ (HSV-2) ច្រើនបង្កអោយមានបញ្ហាលើប្រដាប់បន្តពូជ ។ ខណៈពេលដែល HSV-1 ធ្វើអោយរលាកខួរក្បាលគឺជារឿងមួយកម្រ ហើយវាមាននិន្នាការដ៏ខ្លាំងក្លាក្នុងការធ្វើអោយខូចខាត់ខួរក្បាល ឬស្លាប់ ។
– វីរ៉ុស Herpes ផ្សេងៗទៀត៖ វីរ៉ុស Herpes ផ្សេងៗទៀតដែលអាចបង្កអោយរលាកខួរកក្បាលបានរួមមាន Epstein-Barr Virus ដែលច្រើនបង្កអោយមានជំងឺ Mononucleosis និង Varicella-zoster Virus ដែលបង្កអោយមានជំងឺអុកស្វាយ និងរើម
– Enterovirus៖ វីរ៉ុសទាំងនេះរួមមាន Poliovirus និង Coxsackievirus ដែលជាធម្មតាធ្វើអោយមានជំងឺដូចផ្តាសាយ រលាកភ្នែក និងឈឺពោះ ។
– Mosquito-borne Viruses៖ Arboviruses ឬ Arthropod-borne Viruses ត្រូវបានចម្លងដោយសត្វមូស ឬសត្វល្អិតដែលបើតឈាមជាអាហារ ។ Mosquito-borne Viruses អាចបង្កអោយមានជំងឺឆ្លងដូចជា រលាកខួរក្បាលបែប West Nile, La Cross, St. Louis, Western Equine និង Estern Equine ។ មូសចម្លងវីរ៉ុសពីសត្វដូចជាបក្សី កំប្រុក ឬសេះ ទៅអោយមនុស្ស ។ រោគសញ្ញានៃជំងឺឆ្លងប្រហែលជាកើតមានរយៈពេលតែ ពីរបីថ្ងៃទៅច្រើនសប្តាហ៍ បន្ទាប់ពីប្រឈមនឹង Arbovirus ហើយ ។
– Tick-borne Viruses៖ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក វីរ៉ុសទិចដែលអាចចម្លងជំងឺរលាកខួរក្បាលបានគឺ Powassan Virus ។ រោគសញ្ញាជាធម្មតាកើតមានប្រហែលជាមួយសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីប្រឈមនឹងវីវ៉ុសហើយ ។
– Rabies Virus៖ ជំងឺឆ្លងដោយសារវីរ៉ុស Rabies ច្រើនតែកើតឡើងដោយសារសត្វមានជំងឺខាំ ហើយបង្កអោយមានជំងឺរលាកខួរក្បាលយ៉ាងលឿននៅពេលចាប់ផ្តើមមានរោគសញ្ញា ។ ជំងឺនេះអាចបង្កអោយស្លាប់បានប្រសិនបើមិនបានព្យាបាលមុនពេលវីរ៉ុសចូលទៅដល់ខួរឆ្អឹងខ្នង និងខួរក្បាល ។
– ជំងឺឆ្លងលើកុមារ៖ ជំងឺឆ្លងលើកុមារមានដូចជាកញ្ច្រើល ស្រឡាតែន និងស្អូច ។ ជំងឺទាំងនេះច្រើនបង្កអោយមានជំងឺរលាកខួរក្បាលលើកទីពីរ ។ បញ្ហាទាំងនេះក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នកម្រនឹងកើតមានណាស់ដោយសារការចាក់វ៉ាកស៊ាំង ។
ការប្រឈមមុខ
មនុស្សគ្រប់គ្នាអាចនឹងវិវត្តន៍ទៅជារលាកខួរក្បាលបានទាំងអស់ ។ កត្តាដែលធ្វើអោយប្រឈមកាន់តែខ្លាំងនឹងបញ្ហានេះមានដូចជា៖
– អាយុ៖ ជំងឺរលាកខួរក្បាលមួយចំនួនច្រើនតែកើតមានជាញឹកញាប់ ឬមានភាពធ្ងន់ធ្ងរទៅតាមអាយុ ។ ជាទូទៅ ក្មេងតូចៗ និងមនុស្សចាស់មានការប្រឈមខ្លាំងទៅលើជំងឺរលាកខួរក្បាលដោយសារវីរ៉ុស ។ ជំងឺរលាកខួរក្បាលដោយសារ Herpes Simplex Virus ច្រើនកើតលើមនុស្សក្នុងវ័យ ២០ ទៅ៤០ឆ្នាំ ។
– ប្រព័ន្ធការពារចុះខ្សោយ៖ មនុស្សដែលមានជំងឺអេដស៍ ប្រើថ្នាំទប់ទលប្រព័ន្ធការពារឬកំពុងបញ្ហាខ្សោយប្រព័ន្ធការពារខ្លួនមានការប្រឈមកាន់តែខ្លាំងនឹងជំងឺរលាកខួរក្បាល ។
– តាមដំបន់៖ Mosquito-borne ឬ Tick-borne Virus ច្រើនតែបង្កជាជំងឺនៅតាមដំបន់៕