ជំងឺអុតស្វាយ (Varicella) ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាជំងឺមួយដែលភាគច្រើនកើតលើកូនក្មេង ។ មុនពេលដែលគេបង្កើតថ្នាំវ៉ាក់សាំងជំងឺអុតស្វាយ ឃើញថាមានមនុស្សជាច្រើនតែងមានឆ្លងជំងឺនេះរហូតដល់វ័យកណ្តាល ហើយពេលខ្លះក៏មានបង្កទៅជាផលវិបាក់ធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ ។ បច្ចុប្បន្ននេះចំនួននៃអ្នកកើតអុតស្វាយ និងអ្នកសំរាកពេទ្យដោយសារជំងឺនេះមានការថយចុះជាខ្លាំង ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅពេលមនុស្សម្នាក់មានជំងឺអុតស្វាយ វាធ្វើអោយការចម្លងរបស់វាកាន់តែខ្លាំងទៅមនុស្សដទៃទៀតដែលមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ ។ មនុស្សជាច្រើនគិតថាជំងឺ អុតស្វាយជាជំងឺមួយដែលស្រាល ហើយភាគច្រើនគឺវាដូច្នេះមែន ។ ជាអកុសល្យ គ្មានមធ្យោបាយដែលអាចធ្វើអោយយើងដឹងថាអ្នកជំងឺម្នាក់នោះនឹងវិវត្តន៍ទៅជាធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ ។
វ៉ាក់សាំងជំងឺអុតស្វាយគឺមានសុវត្ថិភាព ប្រសិទ្ធភាពក្នុងការបង្កាជំងឺអុតស្វាយ និងផលវិបាករបស់វាដែរ ។
រោគសញ្ញា
រោគសញ្ញាររបស់ជំងឺអុតស្វាយមានដូចជា៖
• កន្ទួលក្រហម រមាស់ហាក់បីដូចជាសត្វល្អិតទិច នៅលើមុខ ក្បាល ទ្រូង និងខ្នង
• ពងទឹកតូចៗ ដែលបែកមុខ និងមិនទាន់បែក
• ក្តៅខ្លួន
• ឈឺពោះ ឬអត់ឃ្លានអាហារ
• ជឺក្បាលតិចតូច
• មានអារម្មណ៍ថាអស់កំលាំង និងមិនសូវស្រួលក្នុងខ្លួន
• ក្អកស្ងួត
កន្ទួលដែលបណ្តាលមកពីអុតស្វាយអាចមានសភាពបីដំណាក់កាល៖
• កំពក(bump)ព័ណផ្កាឈូក ឬក្រហម ដែលអាចបែកក្នុងរយៈពេលច្រើនថ្ងៃទៀត
• ពងទឹក(vesicle) ដែលបង្កើតមកពីអុតមួយៗអាចចំណាយពេលប្រហែលជាមួយថ្ងៃ មុនពេលវាបែក
• ក្រមរ ឬសំបកដែលគ្របលើពងទឹកដែលបែកអាចត្រូវចំណាយពេលជាច្រើនថ្ងៃដើម្បីអោយពងទឹកដែលបែកនោះជាឡើងវិញ ។
អុតថ្មីៗអាចកើតមានបន្តទៅទៀតក្នុងរយៈពេលច្រើនថ្ងៃទៀត ។ ជាលទ្ធផល អ្នកអាចមានកើតបញ្ហារបស់ជំងឺអុតស្វាយនេះទាំងបីដំណាក់កាល ដែលមានដូចជា កំពក ពងទឹក និងក្រមរ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានឹងការកើតកន្ទួលក្នុងថ្ងៃទី ២ ។ ចំពោះអ្នកដែលមានឆ្លងជំងឺនេះ ធ្វើអោយមេរោគនោះរាលដាលទៅគ្រប់កន្លែងក្នុងរយៈពេល ២៤ម៉ោង មុនពេលវាចេញជាកន្ទួល ហើយក្នុងពេលនេះដែរ វាក៏អាចចម្លងទៅមនុស្សផ្សេងៗទៀតបានទោះបីជាកន្ទួលនោះទៅជាក្រមរហើយក៏ដោយ ។
ជំងឺនេះមានលក្ខណៈស្រាលទេប្រសិនបើកុមារដែលមានជំងឺនោះមានសុខភាពល្អពីមុនមក ។ ករណីដែលធ្ងន់ធ្ងរគឺមានកន្ទួលរបស់អុតស្វាយនៅពេញនឹងខ្លួនតែម្តង ហើយអាចមានដំបៅនៅក្នុងបំពង់ក ភ្នែក និងភ្នាសដែលមានសំនើមរបស់បំពងបង្ហួរនោម រុន្ធគូទ និងទ្វាមាស ។ កន្ទួលថ្មីៗអាចនៅតែកើតជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងរយៈពេលច្រើនថ្ងៃទៀត ។
ពេលដែលទៅជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ
ប្រសិនជាអ្នកសង្ស័យថាអ្នក ឬកូនរបស់អ្នកមានជំងឺអុតស្វាយ អ្នកគួរតែទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ។ គ្រូពេទ្យជាធម្មតាអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានយ៉ាងងាយស្រួលអំពីជំងឺអុតស្វាយនេះតាមរយៈ ពិនិត្យទៅលើកន្ទួលដែលមាន និងធ្វើការកំនត់ចំនាំនៃវត្តមានរបស់រោគសញ្ញាដែលទាក់ទងគ្នា ។ គ្រូពេទ្យរបស់អ្នកក៏អាចផ្តល់ជាវេជ្ជបញ្ជាដើម្បីធ្វើការបន្ថយអាការៈធ្ងន់ធ្ងរ ក៏ដូចជាព្យាបាលពីផលវិបាករបស់ជំងឺនេះបើក្នុងករណីចាំបាច់ ។ អ្នកត្រូវតែប្រាកដថានឹងទូរសព្ទ័ណាត់ជួបជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីធ្វើយ៉ាងកុំអោយមេរោគឆ្លងទៅអ្នកជុំវិញខ្លួន ។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះអ្នកក៏ត្រូវអោយគ្រូពេទ្យដឹងពីផលវិបាកដែលអាចកើតមានដូចជា៖
• មានកន្ទួលរាលដាលដល់ភ្នែកម្ខាង ឬទាំងសងខាង
• កន្ទួលនោះទៅជាក្រហមខ្លាំង ក្តៅ ឬឈឺ ដែលវាអាចជាការឆ្លងជំងឺដោយសារបាក់តេរីបន្ថែមទៀត
• ការមានកន្ទួលធ្វើអោយ វិលមុខ វង្វេងស្មារតី បេះដូងដើរញាប់ ពិបាកដកដង្ហើម ញ័រខ្លួន ពិបាកធ្វើចលនាសាច់ដុំ ក្អកមានការពិបាក ក្អួត រឹងក ឬក្តៅខ្លួនខ្លាំងជាង៣៩,៤C
• សមាជិកក្នុងផ្ទះមានប្រព័ន្ធការពាររាងកាយចុះខ្សោយ ឬអាយុតិចជា ៦ខែ
កត្តាប្រឈមមុខ
ជំងឺអុតស្វាយ ដែលបណ្តាលមកពីវិរុស Varicella-Zoster មានលក្ខណៈឆ្លង និងរាលដាលយ៉ាងលឿនបំផុត ។ វីវុសនេះត្រូវបានចម្លងដោយសារការប៉ះពាល់ផ្ទាល់ជាមួយនឹងកន្ទួលអុតស្វាយ ឬតាមរយៈទឹកមាត់ដែលអ្នកជំងឺបានក្អក ឬកណ្តាស់ហើយវាបានសាយភាយទៅតាមបរិយាកាស ។
កត្តាប្រឈមមុខរបស់អ្នកដែលធ្វើអោយការឆ្លងកាន់តែខ្លាំងគឺ៖
• មិនធ្លាប់កើតជំងឺអុតស្វាយពីមុនមក
• មិនដែលចាក់វ៉ាក់សាំងអុតស្វាយពីមុនមក
• ធ្វើការនៅក្នុងសាលារៀន ឬនៅជាមួយក្មេងៗដែលមានជំងឺអុតស្វាយ
• រស់នៅជាមួយក្មេងៗ
អ្នកដែលធ្លាប់ចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺអុតស្វាយ ជាធម្មតារាងកាយរបស់គេមានបង្កើតអោយមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំមួយប្រឆាំងនឹងវីរុសនោះហើយ ។ នេះវាមិនខុសគ្នានឹងអ្នកដែលមានជំងឺអុតស្វាយរួមមកហើយនោះទេ ។ អ្នកដែលមានការប្រឈមមុខខ្លាំងនឹងជំងឺអុតស្វាយនេះគឺជាចំនោមមនុស្សដែលមិនបានចាក់វ៉ាក់សាំងឬអ្នកដែលមិនធ្លាប់កើតជំងឺនេះពីមុន ។
ផលវិបាក
ជំងឺអុតស្វាយជាធម្មតាមិនមែនជាជំងឺធ្ងន់ទេ ប៉ុន្តែវាអាចទៅជាធ្ងន់ និងធ្វើអោយមានផលវិបាកបានជាពិសេសចំនួនមនុស្សដែលមានការប្រឈមមុខខ្លាំង៖
• ទារកទើបនឹងកើតដែលម្តាយមិនធ្លាប់មានជំងឺ ឬមិនទាន់មានចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺនេះ
• មនុស្សវ័យកណ្តាល
• ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ
• អ្នកដែលមានប្រព័ន្ធការពារចុះខ្សោយដោយសារការប្រើប្រាស់ថ្នាំដូចជា ថ្នាំជំងឺមហារីក ឬជំងឺផ្សេងៗទៀត ។
• អ្នកដែលកំពុងប្រើប្រាស់ថ្នាំ Steroid ដើម្បីព្យាបាលជំងឺផ្សេងៗទៀត ដូចជាជំងឺហឺត
• អ្នកដែលមានបញ្ហាជំងឺស្បែក
ផលវិបាកដែលតែងតែជួបជាញឹកញាប់របស់ជំងឺអុតស្វាយគឺជាជំងឺស្បែកដែលបណ្តាលមកពីបាក់តេរី ។ ជំងឺអុតស្វាយនេះដែរ អាចនាំអោយមានជំងឺរលាកសួត ឬរលាកខួរក្បាលដែលវាជាលក្ខណៈមួយកំរណាស់ ហើយពេលខ្លះទៅជាជំងឺធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ ។
ជំងឺអុតស្វាយ និងស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ
ផលវិបាកផ្សេងៗទៀតរបស់ជំងឺអុតស្វាយគឺវាមានការប៉ះពាល់ទៅលើស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ។ ជំងឺ អុតស្វាយដែលទើបនឹងកើតទៅលើមនុស្សដែលមានផ្ទៃពោះអាចធ្វើអោយទារកក្នុងផ្ទៃមានបញ្ហាជាច្រើនដូចជា កូនកើតអត់គ្រប់ទំងន់ និងមិនមានកាយសម្បទារគ្រប់គ្រាន់ដូចជា អវៈយវៈមិនធម្មតា ។
ការគំរាមគំហែងដល់ជីវិតក្មេងដែលខ្ពស់បំផុតនោះគឺម្តាយមានជំងឺអុតស្វាយក្នុងពេលមួយសប្តាហ៍មុនពេលសំរាល ។ បន្ទាប់មកវាអាចធ្វើអោយទៅជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរ និងអាចអោយទារកស្លាប់បាន ។
ប្រសិនបើអ្នកកំពុងមានផ្ទៃពោះ ហើយមិនមានបានចាក់វ៉ាក់សាំងជំងឺអុតស្វាយទេ អ្នកគួរតែទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យអំពីការប្រឈមមុខជាច្រើនដែលអាចកើតឡើងចំពោះអ្នក និងកូនរបស់អ្នកដែលនៅក្នុងផ្ទៃ ។
ការត្រៀមខ្លួនជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ
អ្នកគួរតែទូរស័ព្ទទៅគ្រូពេទ្យប្រចាំគ្រួសាររបស់អ្នកប្រសិនបើអ្នក ឬកូនរបស់អ្នកមានរោគសញ្ញារបស់ជំងឺអុតស្វាយ ។ នេះជាព័ត៌មានមួយចំនួនដើម្បីជួយអ្នកក្នុងការរៀបចំខ្លួនអោយរួចជាស្រេចក្នុងការជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ ។
រៀបរាប់ពីព័ត៌មានដែលមានទាំងអស់
• ការរឹតត្បិត មុនពេលបានជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ: គួរតែសួរគ្រូពេទ្យថាតើមានការហាមខាត់ឬការរឹតត្បិតអ្វីខ្លះចំពោះអ្នក និងកូនរបស់អ្នកក្នុងពេលដែលអ្នករង់ចាំដល់ពេលបានជួបជាមួយគ្រូពេទ្យដូចជា ត្រូវនៅអោយឆ្ងាយពីអ្នកដែលមានជំងឺជាដើម ។
• ប្រវត្តិរោគសញ្ញា:សរសេអំពីរោគសញ្ញាទាំងឡាយណាដែលអ្នក និងកូនរបស់អ្នកបានមាននិងរយៈពេលនៃរោគសញ្ញានោះ ។
• ការប៉ះពាល់ថ្មីៗដែលអាចជារបស់នៃការឆ្លងបាន៖ ព្យាយាមចងចាំប្រសិនបើអ្នក ឬកូនរបស់អ្នកមានការប៉ះពាល់ជាមួយអ្នកដែលមានរោគសញ្ញារបស់ជំងឺអុតស្វាយកាលពីពីរបីសប្តាហ៍មុន ។
• ប្រវត្តិនៃការមានជំងឺ: ក្នុងនោះត្រូវរៀបរាប់ពីបញ្ហាសុខភាពដែលធ្លាប់មាន និងឈ្មោះរបស់ថ្នាំដែលអ្នក ឬកូនរបស់អ្នកកំពុងតែប្រើ
• សំនួរដែលត្រូវសួរទៅគ្រូពេទ្យវិញ៖ សរសេរអំពីសំនួររបស់អ្នកអោយបានច្រើនបំផុតដើម្បី ជាជំនួយអោយអ្នកអាចមានពេលវេលាល្អបំផុតជាមួយគ្រូពេទ្យ ។
តារាងសំនួរខាងក្រោមគឺអាចធ្វើអោយអ្នកសួរសំនួរទៅគ្រូពេទ្យបានដែលមានការទាក់ទងនឹងជំងឺអុតស្វាយ ។
• តើមូលហេតុអ្វីដែលធ្វើអោយមានរោគសញ្ញាទាំងនេះ?
• តើអាចមានមូលហេតុផ្សេងដែរឬទេ?
• តើមានការព្យាបាលដែរឬទេ?
• តើអ្នករំពឹងថារោគសញ្ញានឹងធូរស្រាលវិញឆាប់ដែរឬទេ?
• តើមានថ្នាំអ្វីដែលខ្ញុំអាចយកទៅប្រើប្រាស់នៅផ្ទះ ឬដើម្បីបន្ធូអាការៈជំងឺនេះបាន?
• តើខ្ញុំ ឬកូនរបស់ខ្ញុំអាចចម្លងទៅគេបានដែរឬទេ? តើមានរយៈពេលប៉ុន្មាននៃការឆ្លងនេះ?
• តើមធ្យោបាយអ្វីខ្លះក្នុងការអនុវត្តន៍ដើម្បីបន្ថយនូវកត្តាប្រឈមមុខនឹងជំងឺផ្សេងៗទៀត?
អ្នកមិនត្រូវរារែកក្នុងការសួរសំនួរទៅគ្រូពេទ្យក្នុងពេលដែលណាត់ជួបនោះទេ ពិសេសគឺអ្វីដែលអ្នកមិនទាន់យល់ ។
អ្វីដែលគ្រូពេទ្យចង់បានពីអ្នកវិញ
គ្រូពេទ្យអាចសួរអ្នកវិញថា៖
• តើរោគសញ្ញាខ្លះដែលអ្នកកត់ចំនាំបាន ហើយនៅពេលណាដែលរោគសញ្ញាទាំងនោះកើតដំបូងគេ?
• តើមនុស្សដែលអ្នកស្គាល់មានរោគសញ្ញារបស់ជំងឺអុតស្វាយនេះដែរឬទេកាលពីពីរបីសប្តាហ៍មុន?
• តើអ្នក និងកូនរបស់អ្នកមានធ្វើការចាក់វ៉ាក់សាំងដែររឺទេក្នុងពេលថ្មីៗនេះ?
• តើអ្នក ឬកូនរបស់អ្នកថ្មីៗនេះមានកំពុងព្យាបាលជំងឺអ្វីដែរឬទេ?
• តើថ្នាំអ្វីខ្លះដែលអ្នក ឬកូនរបស់អ្នកកំពុងតែប្រើប្រាស់ រួមទាំងថ្នាំដែលគ្មានវេជ្ជបញ្ជា វីតាមីន និថ្នាំបំប៉ន?
• តើកូនរបស់អ្នកចូលរៀនហើយឬនៅ?
• តើអ្នកកំពុងមានផ្ទៃពោះ ឬបំបៅកូនដែរឬទេ?
អ្វីដែលអ្នកអាចធ្វើបានក្នុងពេលជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ
ខណៈពេលដែលអ្នករង់ចាំដើម្បីជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ អ្នកប្រហែលជាត្រូវធ្វើការបន្ថយកំដៅដោយប្រើថ្នាំ Ibuprofen(Advil, Motrin) និង Acetaminophen(Tylenol) ។ មិនត្រូវប្រើ Aspirin ជាមួយអ្នកដែលកើតជំងឺអុតស្វាយទេ ព្រោះវាធ្វើអោយប្រឈមមុខនឹងជំងឺ Reye’s Syndrome ។
ចូរសំរាកកាន់តែច្រើន និងមិនប៉ះពាលនឹងអ្នកដទៃ រហូតអ្នកបានជួបជាមួយគ្រូពេទ្យ ។ ជំងឺអុតស្វាយមានការចម្លងកាន់តែខ្ពស់ រហូតដល់ដំបៅនៅស្បែករបស់អ្នកទៅជាក្រមរទាំងអស់ ។
រោគវិនិច្ឆ័យ
ជាទូទៅគ្រូពេទ្យអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យជំងឺអុតស្វាយដោយផ្អែកទៅលើ កន្ទួលដែលអ្នកជំងឺនិយាយប្រាប់ ។
ប្រសិនបើមានការសង្ស័យពីការដាក់រោគវិនិច្ឆ័យជំងឺអុតស្វាយ អ្នកអាចធ្វើបន្ថែមតាមរយៈការធ្វើតេស្តក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍ ដោយធ្វើតេស្តឈាម ឬបណ្តុះមេរោគក្នុងដំបៅ ។
ការព្យាបាល
ចំពោះក្មេងដែលមានសុខភាពល្អ ហើយកើតជំងឺអុតស្វាយទៀតច្រើនតែមិនបាច់ធ្វើការព្យាបាលអ្វីនោះទេ ។ គ្រូពេទ្យរបស់អ្នកអាចនឹងចេញថ្នាំ Antihistamine ដើម្បីបំបាត់អាការៈរមាស់ ។ ប៉ុន្តែ សំរាប់ករណីច្រើនទៀតតំរូវអោយជំងឺនេះធ្វើការតាមតែចិត្តវារហូតជាវិញដោយខ្លួនឯង ។
សំរាប់មនុស្សដែលមានការប្រឈមមុខខ្ពស់នឹងផលវិបាកពីជំងឺអុតស្វាយ គ្រូពេទ្យពេលខ្លះក៏អាចចេញវេជ្ជបញ្ជា អោយប្រើថ្នាំក្នុងរយៈពេលខ្លី និងជួយបន្ថយនូវកត្តាប្រឈមមុខនឹងផលវិបាករបស់វា ។
ប្រសិនបើអ្នក និងកូនរបស់អ្នកជាមនុស្សដែលប្រឈមមុខខ្ពស់ គ្រូពេទ្យអាចនឹងផ្តល់អោយអ្នកនូវ ថ្នាំ Antiviral ដូចជា Acyclovir (Zovirax) ឬថ្នាំដទៃទៀតឈ្មោះថា Immune Globulin Intraveous (IGIV) ។ ថ្នាំទាំងនេះអាចបន្ថយនូវភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់ជំងឺ ក្នុងពេល ២៤ម៉ោងក្រោយពេលចេញកន្ទួលតំបូង ។ ថ្នាំប្រឆាំងវីរុស (Antiviral) ជាច្រើនទៀតដូចជា Valacyclovir (Valtrex) និង Famciclovir (Famvir) ក៏អាចបន្ថយភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់ជំងឺដែរ ។ ករណីខ្លះ គ្រូពេទ្យអាចផ្តល់អានុសាសន៍អ្នកទៅចាក់វ៉ាក់សាំង បន្ទាប់ពីប៉ះពាលនឹងមេរោគនេះហើយ ។ អ្វីខាងលើគឺអាចធ្វើអោយអ្នកការពារខ្លួនពីជំងឺ ឬភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់វា ។
ប្រសិនបើមានផលវិបាកកើតមាន គ្រូពេទ្យនឹងធ្វើការកំនត់អំពីការព្យាបាលដែលសាកសមបំផុត ។ ការព្យាបាលទៅលើជំងឺស្បែក និងជំងឺរលាកសួតអាចប្រើជាមួយថ្នាំ Antibiotic ។ ការព្យាបាលជំងឺរលាក់ខួរក្បាល ជាធម្មតាប្រើជាមួយថ្នាំ Antiviral ។ ចំនែកការសំរាកពេទ្យត្រូវតែអនុវត្តន៍ ។
មិនត្រូវអោយថ្នាំដែលមានជាតិ Aspirin ទៅកូនក្មេង ឬមនុស្សធំណាដែលមានជំងឺអុតស្វាយទេ ព្រោះ ការធ្វើដូច្នេះវានឹងអោយអ្នកជំងឺទៅជា Reye’s Syndrome ។
របៀបនៃការស់នៅ និងការប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្ទះ
ដើម្បីសម្រាលរោគសញ្ញារបស់ជំងឺដែលពុំមានផលវិបាកនៃជំងឺអុតស្វាយ ត្រូវធ្វើតាមជំហានដូចខាងក្រោមដើម្បីជួយខ្លួន៖
កុំអេស
ការអេសធ្វើអោយដំបៅទៅជាសន្លាក ក្រជា និងធ្វើអោយប្រឈមមុខនឹងការឈឺកាន់តែខ្លាំង និងឆ្លងជំងឺផ្សេងៗទៀត ។ ប្រសិនបើកូនរបស់អ្នកមិនអាចបញ្ឃប់ការអេសបានត្រូវ៖
• អោយពួកគេពាក់ស្រោមដៃ ពិសេសនៅពេលយប់
• កាត់ក្រចក
ធ្វើការបំបាត់ការរមាស់ និងរោគសញ្ញាផ្សេងទៀត
កន្ទួលដែលបណ្តាលមកពីជំងឺអុតស្វាយអាចមានការរមាស់កាន់តែខ្លាំង និងមានពងបែកផងដែរ ។ ការដែលពុំមានផាសុខភាពដូច្នេះ ច្រើនកើតដំណាលគ្នានឹងការក្តៅខ្លួន ឈឺក្បាល និងអស់កំលាំង អាចធ្វើអោយអ្នកនៅជុំវិញខ្លួនមានការអាណិតអាសូរ ។ ដើម្បីធ្វើការបំបាត់បញ្ហានេះត្រូវសាកល្បង៖
• ងូតទឹកត្រជាក់ដោយមានបន្ថែមនូវទឹកសូដា ទឹកអូដដែលមិនមែនយកមកពីការដាំពុះទេ
• ក្រែម Calamine
• បរិភោគអាហារដែលទន់ៗប្រសិនបើមានដំបៅនៅក្នុងមាត់
• ប្រើថ្នាំ Antihistamine មានដូចជា Diphenhydramine (Benadryl) ឬ Hydroxyzine (Atarax) ដើម្បីបំបាត់ការរមាស់ ។ ត្រូវនាំទៅជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីប្រាកដថាកូនរបស់អ្នកមានសុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើថ្នាំប្រភេទនេះ ។
• ប្រើថ្នាំ Acetaminophen (Tylenol) ឬ Ibuprofen (Advil, Motrin) សំរាប់ក្តៅខ្លួនតិចតួច ។
មិនត្រូវអោយប្រើថ្នាំ Aspirin ចំពោះអ្នកកើតជំងឺអុតស្វាយទេ ព្រោះវាអាចនឹងវិវត្តន៍ទៅជាជំងឺធ្ងន់មួយឈ្មោះថា Reye’s Syndrome ។ ហើយមិនត្រូវព្យាយាមព្យាបាលក្នុងករណីដែលក្តៅខ្លួនខ្លាំងដោយគ្មានការប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យនោះទេ ។
វ៉ាក់សាំងជំងឺអុតស្វាយគឺជាមធ្យោបាយមួយដ៏ល្អបំផុតក្នុងការបង្ការជំងឺអុតស្វាយ ។ មានអ្នកឯកទេសជាច្រើនបានបញ្ជាក់ថាវាក់ស៊ាំមួយនេះអាចធ្វើការការពារខ្លួនពីវីរ៉ុសនេះបាន ៩០% ។ នៅពេលដែលវ៉ាក់សាំងនេះមិនបានចាក់គ្រប់គ្រាន់ វាទៅជាសញ្ញាមួយដែលបញ្ជាក់ថាជាជំងឺស្ថិតក្នុងភាពធ្ងន់ធ្ងរ ។
វ៉ាក់សាំងជំងឺអុតស្វាយត្រូវបានផ្តល់អោយ៖
• ក្មេងតូចៗ៖ នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្មេងៗត្រូវទទួលនូវវ៉ាក់សាំងនេះចំនួនពីរដង ដែលលើកទីមួយក្នុងអំឡុងពេលពី ១២ ទៅ ១៥ខែ និងលើកទីពីរចាប់ពី ៤ ទៅ ៦ឆ្នាំ ។
• ក្មេងដែលធំ ហើយមិនទាន់ចាក់វ៉ាក់សាំង៖ ក្មេងដែលមានអាយុពី ៧ ទៅ ១២ ឆ្នាំ ដែលមិនទាន់ទទួលបានវ៉ាក់សាំងអាចចាក់វ៉ាក់សាំងនេះ ពីរដងដោយម្តងៗឃ្លាតគ្នាយ៉ាងហោចណាស់ក៏បីខែដែរ ។ ក្មេងដែលមានអាយុលើសពី ១៣ឆ្នាំ ឡើងទៅហើយមិនទាន់ចាក់វ៉ាក់សាំងទេ ក៏ត្រូវចាក់ពីរដង ដដោយចាក់ឃ្លាតគ្នាយ៉ាងហោចណាស់បួនសប្តាហ៍ ។
• មនុស្សវ័យជំទង់ដែលមិនដែលចាក់វ៉ាក់សាំងនេះប៉ុន្តែជាមនុស្សដែលប្រឈមមុខខ្ពស់៖ ក្នុងនេះច្រើនតែជាអ្នកធ្វើការជាគ្រូបង្រៀន អ្នកថែទាំក្មេង អ្នកធ្វើដំនើរច្រើនប្រទេស ទាហ៊ាន អ្នកដែលរស់នៅជាមួយកូនក្មេង និងមនុស្សស្រីដែលមានផ្ទៃពោះ ។ មនុស្សវ័យកណ្តាលដែលមិនធ្លាប់មានវ៉ាក់សាំងការពារជំងឺអុតស្វាយ ជាធម្មតាចាក់ពីរដងដោយចាក់ឃ្លាតគ្នា ក្នុងរយៈពេលបួនទៅប្រាំបីសប្តាហ៍ ។ ប្រសិនបើអ្នកមិនចាំថាអ្នកធ្លាប់ចាក់វ៉ាក់សាំងទេ ត្រូវធ្វើការពិនិត្យឈាមដើម្បីដឹងថាមានប្រព័ន្ធការពារដែរឬអត់ ។
ប្រសិនបើអ្នកមានជំងឺអុតស្វាយហើយ អ្នកមិនបាច់ចាក់វ៉ាក់សាំងនោះទេ ។ ក្នុងករណីអ្នកជំងឺដែលមានជំងឺនេះស្រាប់ ជាធម្មតាវាធ្វើអោយមនុស្សនោះបង្កើតប្រព័ន្ធការពារខ្លួននឹងជំងឺនេះអស់មួយជីវិតតែម្តង។ អ្នកអាចឆ្លងជំងឺអុតស្វាយនេះលើសពីមួយដងប៉ុន្តែវាមិនសូវមាននោះទេ ។
វ៉ាក់សាំងមិនអនុញ្ញាតអោយលើមនុស្សដូចជា៖
• ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ
• មនុស្សដែលមានប្រព័ន្ធភាពខ្សោយដូចជា ជំងឺអេដស៍ ឬអ្នកដែលប្រើថ្នាំធ្វើអោយប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ ។
• អ្នកដែលមានប្រតិកម្មអាឡែហ្សីជាមួយ Gelatin ឬថ្នាំផ្សាស Neomycin
អ្នកគួរតែនិយាយជាមួយគ្រូពេទ្យប្រសិនបើអ្នកមិនប្រាកដថាអ្នកត្រូវធ្វើការចាក់វ៉ាក់សាំងរឺក៏អត់ ។ប្រសិនអ្នកកំពុងមានបំនងចង់បានកូន គួរតែទៅធ្វើការប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យដើម្បីអោយច្បាស់ថា អ្នកត្រូវធ្វើការចាក់វ៉ាក់សាំងបន្ថែមទៀតមុនពេលយកកូនបន្ថែម ។
តើវាមានប្រសិទ្ធភាព និងសុវត្ថិភាពដែររឺទេ?
ជាធម្មតាអ្នកជំងឺដែលចាក់វ៉ាក់សាំងរួចហើយគឺមានសុវត្ថិភាពណាស់ ។ ចាប់តាំងពីវ៉ាក់សាំងជំងឺ អុតស្វាយបង្កើតបានមក ការសិក្សាជាច្រើនបានរកឃើញថាវាមានសុវត្ថិភាព និប្រសិទ្ធភាព ។ ផលប៉ះពាល់របស់វាអាចជាលក្ខណៈស្រាល និងអាចមាន ក្រហម ឈឺ ហើម ហើយវាកម្រណាស់ដែលទៅជាកន្ទួលនៅកន្លែងចាក់នោះ ។
