មនុស្សយើងគ្រប់គ្នាសុទ្ធសឹងអាចអាចមានបញ្ហាជាំស្បែកក្នុងពេលវេលាណាមួយ ដោយវាអាចដោយសារតែការដើរទាត់អ្វីមួយដែលរឹង ឬរងការប៉ះទង្គិចអ្វីមួយនៅលើស្បែកខ្លាំងក៏អាចធ្វើឲ្យជាំស្បែកបានដែរ។ ភាគច្រើនវាមិនមែនជារឿងដែលអ្នកត្រូវបារម្ភឡើយ ព្រោះវានឹងស្រួលបួលវិញដោយខ្លួនឯង។ ប៉ុន្តែខ្លះទៀតក៏អាចជាសញ្ញាមួយនៃជំងឺធ្ងន់ធ្ងរក្នុងខ្លួនដែរ។
ហេតុអ្វីបានជាស្បែកខ្ញុំជាំអ៊ីចឹង?
ការជាំស្បែកកើតឡើងនៅពេលដែលមានរបួសនៅលើសរសៃឈាមតូចៗនៅក្រោមស្បែក ហូរឈាមក្រោមស្បែក។ ស្បែកអ្នកមិនបានដាច់ដោចឡើយ ហើយឈាមក៏មិនអាចហូរចេញទៅកន្លែងណាបានដែរ។ ដូច្នេះវានឹងចាលនៅក្រោមស្បែក និងបង្កើតជាទម្រងកំណកឈាម ហើយធ្វើឲ្យស្បែកនៅខាងលើនោះប្រែពណ៌ទៅជាជាំ។
ប្រភេទនៃការជាំស្បែក
ការជាំស្បែកដែលពណ៌ស្វា និងរាបស្មើកើតឡើងនៅពេលឈាមហូរចូលទៅក្នុងស្រទាប់ស្បែកខាងលើគេបង្អោះឬហៅថា Ecchymosis។ ឧទាហរណ៍ដែលស្រួលយល់បំផុតនោះគឺ ការខៀវភ្នែកតែម្តង។ សម្រាប់កំណកឈាម ឬហៅថា Hematoma កើតឡើងនៅពេលដែលដុំកំណកឈាមកើតឡើងធំនៅខាងក្រោមស្បែក។ រឿងនេះច្រើនតែជាការហើម ហើយឈឺខ្លាំង។ កំណកឈាមនេះមិនដូចគ្នានឹងការហូរឈាមចេញមកខាងក្រៅច្រើនៗឡើយ។
ពណ៌របស់វាមានច្រើនប្រភេទ
នៅពេលអ្នកជា សារធាតុជាតិដែកក្នុងឈាមដែលមានឈ្មោះថា អេម៉ូក្លូបីន នឹងបំបែកខ្លួនទៅជាសារធាតុផ្សេងៗទៀត។ ដំណើរការណ៍នេះនឹងធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលពណ៌របស់ស្បែកដែលជាំនោះ៖
- វាច្រើនតែជាពណ៌ក្រហមក្រោយពីមានរបួសរួច
- រយៈពេលមួយថ្ងៃពីរ វានឹងប្តូរទៅជាស្វាយ ឬខ្មៅ ឬខៀវ
- នៅរយៈពេល ៥ ទៅ១០ថ្ងៃ វាប្រហែលជាទៅជាពណ៌បៃតង ឬលឿង
- នៅរយៈពេល ១០ ទៅ ១៤ថ្ងៃ វាអាចមានពណ៌លឿងលាយត្នោត ឬថ្នោតខ្ចី
ជាធម្មតាស្នាមជាំនេះនឹងបាត់ទៅវិញទាំងស្រុងប្រហែល ២សប្តាហ៍ក្រោយ។
អ្វីដែលអ្នកអាចធ្វើបានចំពោះការជាំស្បែក
ភាពត្រជាក់អាចជួយដល់ការហើម និងអាចបង្រួញទំហំនៃភាពជាំខ្មៅ និងខៀវនេះបាន។ វាក៏ប្រជួយបន្ថយលំហូរឈាមទៅកន្លែងនេះដូច្នេះក៏កាត់បន្ថយការហូរឈាមទៅក្នុងជាលិកាដែរ។ នៅពេលអ្នកមានស្នាមជាំដំបូង ចូរយកបន្លែកករឹង ឬទឹកកករុំជាមួយកន្សែងពោះគោ ហើយស្អំវិញនៅលើកន្លែងដែលមានរបួសនោះទៅ។ ចូរស្អំវាពី ១៥ ទៅ ២០នាទីម្តង។
លើកឲ្យខ្ពស់ និងស្អំទឹកក្តៅ
ចូរដាក់ដៃ ឬជើងដែលមានរបួសនោះនៅខ្ពស់ជាងបេះដូង។ ឧទាហរណ៍ បើសិនជាអ្នកមានរបួសនៅលើស្មងជើង ចូរលើកជើងឡើងឲ្យខ្ពស់នៅពេលគេង។ រឿងនេះនឹងជួយកុំឲ្យហូរឈាមទៅក្នុងក្រោមស្បែក បន្ថយការហើម និងកុំឲ្យស្នាមជាំកាន់តែធំជាងមុនដែរ។ នៅរយៈពេល ២ថ្ងៃក្រោយ ចូរប្រើប្រាស់ទឹកក្តៅស្អំនៅកន្លែងនេះបន្ថែម។ អ្នកក៏អាចប្រើថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់បន្ថែមដែរបើសិនជាចាំបាច់។
ពេលដែលត្រូវទៅជួបពេទ្យ
ស្នាមជាំអាចជារឿងដែលត្រូវការពេទ្យព្យាបាលលុះត្រាតែ៖
- អ្នកគិតថា មានការបាក់ឆ្អឹង ឬគ្រិចឆ្អឹងកើតឡើង
- ស្នាមជាំកាន់តែធំទៅៗក្រោយពីមានរបួសបានមួយថ្ងៃដំបូង
- ការហើមនោះធ្វើឲ្យតឹងខ្លាំង
- មានរយៈពេលយូរ ឬច្រើនជាង ពីរសប្តាហ៍ ឬកើតឡើងដោយគ្មានហេតុផល
- វាកើតឡើងនៅជុំវិញភ្នែក ហើយអ្នកពិបាកនឹងមើលឃើញ
- ស្នាមជាំកើតឡើងដោយការប៉ះទង្គិចនៅក្បាល ទ្រូង ឬពោះ។
ហេតុអ្វីបានជាស្បែកខ្ញុំងាយនឹងជាំបែបនេះ?
អាយុ និងភេទសុទ្ធតែដើរតួនាទីចំពោះរឿងនេះទាំងអស់។ កាលណាអ្នកអាយុកាន់តែច្រើន ស្បែកអ្នកនឹងកាន់តែស្តើងជាងមុន ហើយក៏ងាយនឹងបាត់បង់ស្រទាប់ខ្លាញ់ក្រោមស្បែកដែរ។ ដូច្នេះវាមិនមានទ្រនាប់ដើម្បីការពារសរសៃឈាមទេ ដូច្នេះវាក៏ងាយនឹងដាច់ដោចច្រើនដែរ។ ស្រ្តីងាយនឹងមានស្នាមជាំស្បែកច្រើនជាងបុរស ជាពិសេសក្រោយពីមានរបួសតិចតួចនៅលើដៃផ្នែកខាងលើ ភ្លៅ និងកំប៉េះគូថ។ ភាពងាយនឹងជាំស្បែកនេះពេលខ្លះក៏កើតឡើងជាលក្ខណគ្រួសារដែរ។
តើវាអាចជាអ្វីផ្សេងដែរទេ?
ជំងឺមួយចំនួនអាចនាំឲ្យមានស្នាមអ៊ុចៗដែលមើលទៅដូចជាំស្បែកដែរ។ ស្នាំអ៊ុចៗដែលធំអាចហៅបានថា Purpura។ ស្នាំអ៊ុចៗក្រហមតូចៗ ឬស្វាយ ហៅថា Petechiae ។ បញ្ហាជាច្រើនដែលអាចនាំឲ្យមានកន្ទួលឈាម ឬងាយនឹងជាំនោះមានដូចជា៖
- ជំងឺហូរឈាមដូចជា ជំងឺឈាមក្រកក ឬជំងឺ Von Willebrand’s
- ជំងឺថ្លើមដូចជា ក្រិនថ្លើមជាដើម
- ជំងឺកង្វះប្លាកែតក្នុងឈាម
- ជំងឺមហារីកដូចជា មហារីកគ្រាប់ឈាមសជាដើម។
តើវាអាចទាក់ទងនឹងរបបអាហារខ្ញុំដែរទេ?
Folate Acid (Folate) និងវីតាមីន C, K និងB12 មាននាទីជួយធ្វើឲ្យឈាមកក។ បើសិនជាអ្នកមិនទទួលបានជីវជាតិទាំងនេះគ្រប់គ្រាន់ទេ អ្នកប្រហែលជាងាយនឹងជាំស្បែកហើយ។ ចូរព្យាយាមញ៉ាំផ្លែឈើជូរៗបន្ថែមបើសិនជាអ្នកកង្វះវីតាមីន C ក្នុងខ្លួន។ សាច់គោ និងគ្រាប់ធញ្ញជាតិសម្បូរទៅដោយវីតាមីន B12។ បន្លែពណ៌បៃតងដូចជា ស្ពៃស្ពីណាច ក៏ជាប្រភពដ៏ល្អនៃវីតាមីន K និង Folate ដែរ៕