ការពន្យារកំណើតបន្ទាន់គឺជាការប្រើប្រាស់ថ្នាំ ឬឧបករណ៍ដើម្បីបង្ការកុំអោយមានផ្ទៃពោះដោយចៃដន្យក្រោយពីរួមភេទមិនបានការពារ។ វិធីនេះនៃការប្រើប្រាស់នេះធ្វើយ៉ាងណាត្រូវប្រើមុន ៧២ម៉ោងក្រោយពីរួមភេទមិនបានការពារ។
ប្រវត្តិនៃការពន្យារកំណើតបន្ទាន់
ការពន្យារកំណើតបន្ទាន់ត្រូវបានគេធ្វើឡើងអស់រយៈពេលច្រើនទសវត្សន៍មកហើយ ប៉ុន្តែកំណើតត្រាដំបូងដែលគេប្រើវានោះគឺក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០។ វាត្រូវបានគ្រូពេទ្យប្រើប្រាស់ដំបូងគេបង្អោះទៅលើស្ត្រីដែលត្រូវបានគេរំលោភ។ ការប្រើប្រាស់របស់វាជាសូលុយស្យុងសម្រាប់ពន្យារកំណើតគឺមានការជជែកគ្នាយ៉ាងខ្លាំងរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩០ ហើយការប្រើប្រាស់នេះគឺគ្រាន់តែធ្វើលើស្ត្រីដែលត្រូវបានគេចាប់រំលោភប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយពីឆ្នាំ ១៩៩៧មក FDA ក៏បានយល់ព្រមអនុមតអោយប្រើប្រាស់ជាថ្នាំពន្យារកំណើតបន្ទាន់។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៨មក វិធីពន្យារកំណើតបន្ទាន់ត្រូវបានប្រជាជនប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយ ហើយក៏អាចប្រើដោយមិនបាច់មានវេជ្ជបញ្ជាដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គ្រូពេទ្យ និងមន្ទីរពេទ្យតាមសាសនាមួយចំនួនៅតែបដិសេធន៍ទៅលើរបៀបប្រើប្រាស់របស់វានៅឡើយ។
ប្រភេទនៃការពន្យាកំណើតបន្ទាន់
- ថ្នាំគ្រាប់ពន្យារកំណើតបន្ទាន់ (Emergency Contraceptive Pills, ECPs)៖ ថ្នាំនេះច្រើនតែគេសំណៅទៅលើការប្រើថ្នាំពន្យារកំណើតពេលព្រឹកក្រោយពីរួមភេទពេលយប់ដោយមិនបានការពារ។ ថ្នាំទាំងនេះមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ក្នុងការទប់ស្កាត់ការបង្កកំណើត ហើយក៏មិនអាចអោយមានផ្ទៃពោះបានដែរ។
- ឧបករណ៍ដាក់ក្នុងស្បូន (Intrauterine Devices, IUDs)៖ ភាគច្រើនឧបករណ៍នេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាវិធីពន្យារកំណើតបន្ទាន់ដំបូងគេ។ វាអាចប្រើប្រាស់បានលុះត្រាតែពេលមនុស្សស្រីមិនចង់មានផ្ទៃពោះរយៈពេលច្រើនឆ្នាំ។ ឧបករណ៍នេះមិនអនុញ្ញាតិអោយពងមេជីវិតញីនិងឈ្មោលដែលរលាយចូលគ្នារួចនោះចូលក្នុងស្បូនបានឡើយ។ ជាមួយនឹងឧបករណ៍នេះអាចបង្ការមិនអាចមានផ្ទៃពោះរហូតដល់ ១០ឆ្នាំ។
ពេលណាដែលត្រូវប្រើវិធីពន្យារកំណើតបន្ទាន់
អ្នកត្រូវតែប្រើវិធីពន្យាកំណើតបន្ទាន់ដើម្បីកុំអោយមានផ្ទៃពោះនៅពេល៖
- ភ្លេចប្រើវិធីពន្យារកំណើត
- ស្រោមអនាម័យរហែក
- ត្រូវបានគេបង្ខំអោយរួមភេទ
- ភ្លេចប្រើថ្នាំពន្យារកំណើតប្រចាំថ្ងៃចំនួនពីរទីបីជួរបណ្តោយ
- សង្ស័យថាវិធីពន្យារកំណើតរបស់អ្នកប៉ារ៉ាជ័យ
បើយោងទៅតាមប្រភេទនេះថ្នាំពន្យារកំណើត វាអាចមានប្រសិទ្ធភាពរហូតដល់ ៥ថ្ងៃក្រោយពីរួមភេទមិនបានការពាររួច។ ថ្នាំភាគច្រើនមានប្រសិទ្ធភាពរហូតដល់ ៧២ម៉ោងក្រោយក្រោយពីរួមភេទមិនបានការពាររួច ខណៈពេលដែលអ្នកខ្លះទៀតរហូតដល់ ១២០ម៉ោងឯណោះ។ ថ្នាំពន្យារកំណើតមួយចំនួនគួរប្រើរហូតដល់ ២ដង ដូចជាមួយគ្រាប់ដំបូងប្រើអាចរហូតដល់ ១២០ម៉ោង ហើយគ្រាប់ទីពីរប្រើនៅក្រោយ ១២ម៉ោង។ ចំពោះ IUDs ក៏អាចប្រើរហូតដល់ ៥ថ្ងៃក្រោយពីរួមភេទមិនបានការពារ។ ស្ថិតក្នុងករណីប្រើប្រាស់ទាំងពីរនេះ យកល្អគួរតែពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យមុនពេលប្រើវិធីពន្យារកំណើតបន្ទាន់៕