បញ្ហាដ៏គួរបារម្ភដ៏ខ្លាំងមួយនៃការផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណាថ្មីដែលបង្កជាជំងឺកូវីដ១៩នោះគឺថា វីរុសនេះនៅតែរាលដាលខ្លាំងដដែល។ ខណៈពេលដែលមានការផ្តោតសំខាន់កាន់តែច្រើនទៅលើអ្នកជំងឺដែលនៅដាច់ដោយឡែកពីគេដោយសារតែមានអាការៈយ៉ាងសកម្មរបស់ជំងឺនេះ តែការសិក្សាជាច្រើនបានឲ្យដឹងថា អ្នកផ្ទុកជំងឺនេះដែលមានអាការៈតិចតួច ឬគ្មានសោះប្រហែលជាអាចជួយឲ្យវីរុសនេះរាលដាលកាន់តែច្រើនថែមទៀត។ (អាន:ស្បែកកូនរបស់អ្នកនឹងស្អាតហើយមិនរមាស់បើធ្វើតាមវិធីនេះ តើកូនស្រីរបស់អ្នកចេះតែរមាស់ស្បែកមែនទេ?)
អ្នកមានដឹងទេថា ករណីជំងឺកូវីដ១៩ស្ទើរតែ ៨០ភាគរយហើយដែលមានអាការៈតិចតួច។ អ្វីដែលជាផលវិបាកនោះគឺថា អាការៈរបស់វាពេលខ្លះប្រហែលមិនមានជាអំណះអំណាងដែលសម្រាប់ការទ្រាំរងចាំរយៈពេលពីរសប្តាហ៍ឡើយ។ ហើយដោយសារតែអាការៈមិនច្បាស់លាស់ (ក្តៅខ្លួន ឈឺបំពង់ក ក្អក) អាចស្រដៀងគ្នានឹងជំងឺផ្សេងដូចជាផ្តាសាយ ភាគច្រើននៃការបង្ករោគទាំងនោះ ជាពិសេសក្នុងដំណាក់កាលផ្ទុះជំងឺភ្លាមៗគឺមិនបានដឹងថា ពួកគេមានផ្ទុកវីរុសក្នុងខ្លួនឬអត់ឡើយ។
ការរាលដាលក្នុងប្រទេសចិន
ការសិក្សាមួយដែលពិនិត្យមើលឡើងវិញនៃការចាប់ផ្តើមរាលដាលក្នុងប្រទេសចិន បានរកឃើញថា អ្នកដែលឆ្លងវីរុស តែមានរោគសញ្ញាតិចតួច អាចក្លាយទៅជាជំនួយដ៏ខ្លាំងនៃការរាលដាលរបស់ជំងឺនេះបាន។ ការសិក្សាបានប្រើវិធីសាស្រ្ត Mathematical Model ដើម្បីធ្វើជាបង្កើតអារម្មណ៍នៃការរាលដាលដំបូងនៃជំងឺកូវីដដែលកើតឡើងក្នុងទីក្រុងជាច្រើនក្នុងប្រទេសចិន។ អ្នកស្រាវជ្រាវបានសន្និដ្ឋានឃើញថា ៨៦ភាគរយនៃការបង្ករោគនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ នេះ CDC បានដាក់បម្រាមសម្រាប់ទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន ជាកន្លែងមានបញ្ហាកម្រិតទី៣ តែមិនត្រូវបានកត់ត្រាអ្វីទុកទេ។
ដោយសារតែមានករណីជំងឺជាច្រើនមិនបានកត់ត្រាតែបង្ហាញអាការៈតិចតួច ឬគ្មានអាការៈអ្វីសោះ ការសិក្សាក៏និយាយថា អ្នកផ្ទុកជំងឺបែបនេះ គឺជាអ្នកធ្វើឲ្យមានការរាលដាលទៅអ្នកដទៃកាន់តែខ្ពស់។
ការរាលដាលខ្លះដែលមិនមានរោគសញ្ញា
ការសិក្សាមួយដែលធ្វើដោយប្រទែសជប៉ុនបានគូសបន្ទាត់ទៅលើចំនួននៃអ្នកផ្ទុកជំងឺកូវីដ១៩ ដែលមិនមានរោគសញ្ញា អ្វីដែលគេផ្តោតសំខាន់នោះគឺទៅលើនាវាដឹកអ្នកដំណើរកម្សាន្ត Diamond Princess ដែលបានស្ថិតនៅក្នុងការដាក់ឲ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីគេក្នុងប្រទេសជប៉ុនក្នុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០២០ នេះតែម្តង នៅពេលវាត្រូវបានគេរកឃើញថា អ្នកធ្វើដំណើរពីមុនម្នាក់ធ្វើតេស្តឃើញមានវីរុសកូរ៉ូណាថ្មីវិជ្ជមាន។ ការសិក្សានោះបានរកឃើញថា ក្នុងចំណោមការធ្វើតេស្ត៣០៦៣នាក់ មាន ៦៣៤នាក់ ដែលដាក់នៅដាច់ដោយឡែកពីគេនោះ បានមានផ្ទុកវីរុសវិជ្ជមានហើយ។ ដូច្នេះរឿងនេះស្មើនឹង ១៧.៩ភាគរយដែលមានវីរុសវិជ្ជមាន តែមិនមានរោគសញ្ញា។
សារៈសំខាន់នៃការនៅក្នុងផ្ទះ
ការសិក្សាទាំងនេះបានគូសបន្ទាត់ទៅលើសារៈសំខាន់នៃការធ្វើទៅតាមការណែនាំរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល ដើម្បីជាវិធានការការពារដូចចា ការនៅដាច់ដោយឡែកពីគេ និងការមិនចូលរួមការជួបជុំគ្នាច្រើន។ (អាន:ថ្នាំងងុយគេង ពេលអ្នកគួរប្រើ)ការធ្វើបែបនេះគឺជារឿងដ៏ល្អសម្រាប់បង្ការការផ្ទុះជំងឺកូវីដ១៩ក្នុងសហគមន៍។ ដោយសារតែវីរុសនេះអាចរស់នៅក្នុងខ្យល់អាការៈដែលបង្កើតចេញពីដំណក់ផ្លូវដង្ហើមចេញពីអ្នកជំងឺក្អ កណ្តាស ឬនិយាយជាមួួយអ្នកតិចជាង ១ម៉ែត្រ ហើយក៏អាចចម្លងពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទផតបាន ទោះបីជាមិនមានអាការៈអ្វីកត់សម្គាល់ក៏ដោយ៕