វីតាមីន F មិនមែនជាវីតាមីនឡើយ តែវាចង់សម្តៅទៅលើពាក្យខ្លាញ់ ឬ Fats ចំនួនពីរប្រភេទ ដោយមួយហៅថា Alpha-linolenic Acid (ALA) និង Linoleic Acid (LA)។ វាសំខាន់ណាស់សម្រាប់សម្របសម្រួលដល់មុខងាររាងកាយរួមទាំងថែរក្សាសុខភាពបេះដូង និងខួរក្បាលផង។ (អាន:ស្បែកកូនរបស់អ្នកនឹងស្អាតហើយមិនរមាស់បើធ្វើតាមវិធីនេះ តើកូនស្រីរបស់អ្នកចេះតែរមាស់ស្បែកមែនទេ?)ALA គឺជាសមាជិកនៃក្រុមគ្រួសារខ្លាញ់អូមេហ្គាបី ខណៈពេលដែល LA ស្ថិតក្នុងក្រុមគ្រួសារអូមេហ្គាប្រាំមួយ ហើយវាទាំងពីរនេះច្រើនតែស្ថិតក្នុងប្រេងបន្លែ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ និងគ្រាប់ផ្លែឈើតែម្តង។ វាត្រូវបានគេរកឃើញក្នុងឆ្នាំ ១៩២០ នៅពេលដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានរកឃើញ របបអាហារគ្មានជាតិខ្លាញ់មានឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានចំពោះសត្វកណ្តុរ។ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបានសង្ស័យថា សត្វកណ្តុរទាំងនោះកង្វះវីតាមីនថ្មីមួយដែលត្រូវបានគេហៅថា វីតាមីន F ហើយក្រោយមកគេហៅវាម្យ៉ាងទៀតថា ALA និង LA។
ខ្លាញ់ទាំងពីរប្រផេទនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាអាស៊ីតខ្លាញ់សំខាន់ ឬហៅថា Essential Fatty Acids ដែលមានន័យថា វាចំបាច់សម្រាប់សុខភាព។ ចាប់តាំងពីរាងកាយមិនអាចបង្កើតខ្លាញ់ទាំងនេះបាន អ្នកគួរតែអាចទទួលវាបានតាមរយៈរបបអាហារ។ យ៉ាងណាមិញ មុខងារសំខាន់ៗរបស់ខ្លាញ់ ALA និង LA ចំពោះរាងកាយមានដូចជា៖
- ដើរតួនាទីជាប្រភពកាឡូរីមួយប្រភេទ។ ដោយសារតែខ្លាញ់ ALA និង LA ផ្តល់ជា៩កាឡូរីក្នុងចំណុះមួយក្រាម
- ផ្តល់ជារចនាសម្ព័ន្ធកោសិកា។ ALA, LA និងខ្លាញ់ផ្សេងទៀតផ្តល់ជារចនាសម្ព័ន្ធ និងបត់បែនច្រើនចំពោះកោសិកាទាំងអស់ក្នុងរាងកាយ ហើយក៏ជាសមាសធាតុដ៏សំខាន់របស់ស្រទាប់ខាងក្រៅនៃកោសិកានីមួយៗដែរ។
- បំលែងទៅជាខ្លាញ់ផ្សេងៗទៀត។ រាងកាយនឹងបំលែង ALA និង LA ទៅជាខ្លាញ់ផ្សេងទៀតដែលជាតម្រូវការសម្រាប់សុខភាព។
- ជួយបង្កើតជាសារធាតុចម្លង។ ALA និង LA ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីបង្កើតជាសារធាតុចម្លងសម្រាប់ជួយសម្របសម្រួលដល់សម្ពាធឈាម កំណកឈាម ការឆ្លើយតបប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ និងមុខងាររាងកាយសំខាន់ៗផ្សេងទៀត។
ការកង្វះវីតាមីន F គឺជារឿងកម្រ។ ប៉ុន្តែការកង្វះ ALA និង LA អាចនាំឲ្យមានអាការៈជាច្រើនដូចជា ស្បែកស្ងួត ជ្រុះសក់ របួសក្រជា ខ្សោយការលូតលាស់សម្រាប់កុមារ ស្បែកមានដំបៅ និងមានបញ្ហាភ្នែក និងខួរក្បាល។
អត្ថប្រយោជន៍ចំពោះសុខភាពនៃ Alpha-linolenic Acid
ALA គឺជាខ្លាញ់ដំបូងក្នុងត្រកួលគ្រួសារអូមេហ្គាបី ដែលមានប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនចំពោះសុខភាពមនុស្សយើង។ ក្នុងរាងកាយ ALA ត្រូវបំលែងទៅជាអាស៊ីតខ្លាញ់អូមេហ្គាបីដូចជា Eicosapentaenoic Acid (EPA) និង Docosahexaenoic Acid (DHA)។ ALA, EPA និង DHA ទាំងអស់គ្នាគឺផ្តល់វាគុណតម្លៃចំពោះសុខភាពយ៉ាងខ្លាំងក្លាដូចជា៖
- បន្ថយការរលាក
- ពង្រឹងដល់សុខភាពបេះដូង
- ជួយដល់ការលូតលាស់ និងធំធាត់ ជាពិសេសស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ និងកុមារក្នុងផ្ទៃតែម្តង
- ទ្រទ្រង់ដល់សុខភាពផ្លូវចិត្ត។
អត្ថប្រយោជន៍ចំពោះសុខភាពនៃ Linoleic Acid
LA គឺជាខ្លាញ់ដំបូងមួយក្នុងត្រកូលគ្រួសារអូមេហ្គាបី។ មិនខុសគ្នានឹង ALA ទេ LA ត្រូវបំលែងទៅជាខ្លាញ់ផ្សេងទៀតក្នុងរាងកាយ និងផ្តល់ជាប្រយោជន៍ចំពោះសុខភាពយ៉ាងច្រើននៅពេលញ៉ាំក្នុងកម្រិតមធ្យម ជាពិសេសនៅពេលប្រើក្នុងករណីមានខ្លាញ់ Saturated Fat តិច តែផ្តល់សុខភាពដូចជា៖
- បន្ថយការប្រឈមនឹងជំងឺបេះដូង
- បន្ថយការប្រឈមនឹងជំងឺទឹកនោមផ្អែមប្រភេទទី២
- ពង្រឹងដល់ការគ្រប់គ្រងជាតិស្ករក្នុងឈាម
ដើម្បីទទួលបានប្រយោជន៍ខ្ពស់បំផុតនៃវីតាមីន F ការរក្សាបាននូវកម្រិតតុល្យភាពផ្តល់សុខភាពនៃ LA និង ALA ក្នុងរបបអាហារអាចជារឿងសំខាន់។ ខណៈពេលដែល LA និងខ្លាញ់អូមេហ្គាប្រាំមួយផ្សេងៗទឿតងាយនឹងជំរុញដល់ការរលាក តែ ALA និងខ្លាញ់អូមេហ្គាបីជាអ្នកទប់ស្កាត់រឿងនេះវិញ។ អ្នកជំនាញខ្លះប៉ាន់ស្មានថា មធ្យមភាគនៃអូមេហ្គាបីនិងប្រាំមួយក្នុងរបបអាហារលោកខាងលិចអាចខ្ពស់ពី ២០:១ ឯណោះ។ យោងទៅតាមការសិក្សា រឿងនេះអាចនាំឲ្យមានការរលាក និងប្រឈមខ្ពស់នឹងជំងឺបេះដូង។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យកល្អមនុស្សពេញវ័យគួរតែញ៉ាំខ្លាញ់ ALA ពី ១.១ទៅ១.៦ក្រាមក្នុងមួយថ្ងៃ និង ខ្លាញ់LA ពី ១១ទៅ ១៦ក្រាមក្នុងមួយថ្ងៃ។
ប្រភពអាហារដែលមានចំនួនវីតាមីន F ខ្ពស់
ខាងក្រោមនេះគឺជាប្រភពញឹកញាប់នៃអាហារផ្ទុកទៅដោយខ្លាញ់ LA៖
- ប្រេងសណ្តែកសៀង៖ មួយស្លាបព្រាបាយ មាន LA ៧ក្រាម (១៥មីលីលីត្រ)
- ប្រេងអូលីវ៖ មួយស្លាបព្រាបាយមាន LA ១០ក្រាម (១៥មីលីលីត្រ)
- ប្រេងពោត៖ មួយស្លាបព្រាបាយមាន LA ៧ក្រាម (១៥មីលីលីត្រ)
- គ្រាប់ផ្កាឈូករ័ត្ន៖ ២៨ក្រាម មាន LA ១១ក្រាម
- គ្រាប់ផ្លែអាលម៉ុន៖ ៣៨ក្រាម មាន LA ៣.៥ក្រាម
ខាងក្រោមនេះគឺជាប្រភពញឹកញាប់នៃអាហារផ្ទុកទៅដោយខ្លាញ់ ALA៖
- ប្រេង Flaxseed៖ មួយស្លាបព្រាបាយ មាន ALA ៧ក្រាម (១៥មីលីលីត្រ)
- Flax seeds៖ ២៨ក្រាមមាន ALA ៦.៥ក្រាម
- គ្រាប់ល្ងរ៖ ២៨ក្រាមមាន ALA ៥ក្រាម
- គ្រាប់វុលណាត់៖ ២៨ក្រាម មាន ALA ២.៥ក្រាម។ (អាន:ថ្នាំងងុយគេង ពេលអ្នកគួរប្រើ)
ផលិតផលសត្វដូចជា ត្រី ស៊ុត និងសត្វស៊ីស្មៅ និងផលិតផលធ្វើពីទឹកដោះគោក៏អាចផ្តល់ជា ALA និង LA មួយចំនួនដែរ ប៉ុន្តែវាបែរជាមានប្រភេទខ្លាញ់អូមេហ្គាបី និងប្រាំមួយផ្សេងៗទៀតចំនួនច្រើនទៅវិញ៕